(CTT-Đồng Nai) - Đồng Nai có diện tích cây ăn trái lớn với nhiều loại trái cây nổi tiếng như: chuối, chôm chôm, sầu riêng, măng cụt, bơ, ổi…. Thế nhưng, mỗi khi vào vụ thu hoạch, người nông dân hay rơi vào tình trạng được mùa mất giá. Nguyên nhân do chưa kết nối được cung cầu, chưa sản xuất tập trung theo quy trình sạch để đáp ứng các thị trường hướng đến xuất khẩu.
Nông dân ở TP.Long Khánh chăm sóc sầu riêng
Nông dân ở TP.Long Khánh chăm sóc sầu riêng
Giám đốc Sở NN-PTNT Cao Tiến Sỹ cho biết, Đồng Nai có điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng và vị trí thuận lợi để phát triển các cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Hiện, diện tích cây ăn quả trên địa bàn tỉnh gần 77 ngàn ha. Mặc dù diện tích cây ăn quả chỉ chiếm khoảng 45% so với tổng diện tích canh tác cây lâu năm toàn tỉnh nhưng lại chiếm tỷ trọng rất cao với gần 70% (hơn 10 ngàn tỷ đồng) so tổng giá trị ngành trồng trọt.
Trong thời gian qua, cơ cấu các loại cây trồng trên địa bàn tỉnh chuyển dịch nhanh theo hướng hiệu quả bền vững. Trong đó chủ yếu chuyển các cây công nghiệp lâu năm như: tiêu, điều, cao su sang các loại cây ăn quả như: bưởi, sầu riêng, chuối, mít,….Do đó đã góp gần duy trì tốc độ tăng trưởng của ngành trồng trọt ở mức 2 – 2,5 % trong những năm gần đây (trong bối cảnh diện tích sản xuất nông nghiệp giảm nhiều để triển khai các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh).
Hiện Đồng Nai có một số loại cây ăn quả có quy mô, năng suất thuộc nhóm đầu cả nước như: chuối (hơn 14 ngàn ha, đứng đầu cả nước); xoài hơn 12 ngàn ha, đứng thứ 2 nước (sau Sơn La); bưởi 10,6 ngàn ha, đứng thứ 2 cả nước (sau Bến Tre); sầu riêng gần 11,4 ngàn ha đứng thứ 4 cả nước….
Toàn tỉnh hiện có 2 vùng trồng cây ăn quả được cấp chỉ dẫn địa lý là vùng bưởi tại Tân Triều và chôm chôm tại Long Khánh. Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh đã hình thành nhiều vùng ăn quả chuyên canh tập trung, quy mô lớn như: chuối tại huyện Trảng Bom, Thống Nhất; sầu riêng tại huyện Cẩm Mỹ, Tân Phú, Xuân Lộc, thành phố Long Khánh; xoài tại Định Quán, Xuân Lộc; cây có múi trên địa bàn huyện Vĩnh Cửu, Tân Phú;…
Để thúc đẩy hoạt động sản xuất trồng trọt nói riêng và cây ăn quả nói chung, trong thời gian qua, Sở NN- PTNT đã phối hợp với các ngành, địa phương rà soát, xác định được 98 vùng sản xuất tập trung với quy mô gần 19 ngàn ha, 8 vùng sản xuất ứng dụng công nghệ cao với quy mô hơn 6,5 ngàn ha tại huyện Cẩm Mỹ, Vĩnh Cửu, Định Quán, Xuân Lộc, Thống Nhất, Nhơn Trạch và 10 khu vực trên địa bàn huyện Tân Phú, Định Quán, Vĩnh Cửu, Xuân Lộc, Cẩm Mỹ với quy mô 21,4 ngàn ha đủ điều kiện phát triển vùng nông nghiệp hữu cơ.
Triển khai có hiệu quả các cơ chế, chính sách, chương trình, đề án để thúc đẩy phát triển các hình thức sản xuất, hình thành các liên kết ngang - dọc: lĩnh vực trồng trọt đến nay đã hình thành 144 chuỗi liên kết với quy mô hơn 13 ngàn ha, trong đó có 88 chuỗi cây ăn quả; 249 trang trại.
Về xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho sản phẩm để mở rộng thị trường tiêu thụ, hiện toàn tỉnh có hơn 1,6 ngàn ha cây ăn quả đạt chứng nhận ATTP; 2 mô hình sầu riêng, bưởi với quy mô 4,3 ha trên địa bàn huyện Cẩm Mỹ, Thống Nhất đạt chứng nhận hữu cơ; một số sản phẩm trái cây như bưởi, sầu riêng, xoài, chôm chôm của các HTX đạt chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Ngoài ra, đã hình thành nhiều mô hình sản xuất cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, hiệu quả hơn sản xuất đại trà từ 2 - 3 lần, riêng mô hình trồng sầu riêng (5 mô hình 706 ha) có lợi nhuận cao từ 700 triệu/đồng đến 1 tỷ đồng/ha/năm.
Về thúc đẩy hoạt động kết nối tiêu thụ sản phẩm, Sở NN-PTNT đã phối hợp với Sở Công thương và các ngành, địa phương kịp thời thông tin về các doanh nghiệp, HTX, người dân về tình hình diễn biến thị trường trong và ngoài nước; hỗ trợ các HTX, trang trại tham gia các hội chợ xúc tiến thương mại trong và ngoài tỉnh. Trong 6 tháng đầu năm, UBND tỉnh đã tổ chức thành công 2 lễ xuất khẩu đối với sản phẩm chuối và sầu riêng sang thị trường Trung Quốc, tổ chức lễ hội tôn vinh sản phẩm trái cây tỉnh Đồng Nai.
Về thúc đẩy hoạt động xuất khẩu nông sản, hiện nay toàn tỉnh có 141 vùng trồng và 82 cơ sở đóng gói nông sản xuất khẩu đi Trung Quốc, Hoa Kỳ, châu Âu, Australia, New Zealand. Trong đó, riêng thị trường Trung Quốc có 104 vùng trồng, trong đó 12 vùng trồng sầu riêng, 18 vùng trồng xoài, 22 vùng trồng chôm chôm, 30 vùng trồng chuối, 13 vùng trồng mít với và 9 vùng trồng thanh long.
Lễ hội trái cây vừa được tổ chức tại TP.Long Khánh
Lễ hội trái cây vừa được tổ chức tại TP.Long Khánh
Lãnh đạo Sở NN-PTNT thừa nhận, trong thời gian qua, vấn đề sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông sản, trái cây vẫn còn gặp nhiều khó khăn, hay rơi vào tình trạng được mùa mất giá, bán không có người mua.
Những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trên là do: Liên kết trong sản xuất đã hình thành nhưng còn thiếu bền vững; hầu hết các hợp đồng liên kết có thời gian thực hiện ngắn, chủ yếu là hợp đồng theo từng vụ.
Việc đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật của các mặt hàng nông sản còn hạn chế, nhất là tiêu chuẩn về ATTP, quy cách mẫu mã, đây là điểm nghẽn trong việc mở rộng các thị trường mới trong bối cảnh thị trường truyền thống gặp khó khăn;
Việc kêu gọi các doanh nghiệp có năng lực đầu tư, tham gia liên kết lĩnh vực trồng trọt gặp khó khăn do một số vùng sản xuất nông nghiệp tập trung, không có quy hoạch đất phi nông nghiệp, đất nông nghiệp khác nên không được xây dựng hạ tầng phụ trợ thiết yếu cho sản xuất và hạ tầng phục vụ sơ chế. Quy mô sản xuất manh mún, nhỏ lẻ trong khi hầu hết các doanh nghiệp có nhu cầu thực hiện với quy mô lớn, các doanh nghiệp cũng e ngại liên kết trực tiếp với nhiều nông dân, trong khi đó HTX chưa đảm nhận tốt được chức năng là cầu nối giữa người dân và doanh nghiệp.
Đặc biệt, Cung - Cầu là bài toán cấp độ vĩ mô. Hiện nay chưa có quy định về vấn đề quản lý quy hoạch trong sản xuất nông nghiệp, do đó ngoài vấn đề tuyên truyền, định hướng, chính sách, Nhà nước không có chế tài để điều tiết hoạt động sản xuất của các hộ dân nên tình trạng người dân ồ ạt chuyển đổi sang các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao hơn trong thời gian qua là có. Cụ thể như từ khi sầu riêng được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, diện tích trồng sầu riêng trên địa bàn các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long, Tây Nguyên và Đồng Nai trong thời gian qua phát triển nhanh, về vấn đề này ngành đã có khuyến cáo đối với người dân trên địa bàn tỉnh.
Do vậy, trong thời gian tới, các địa phương cần nghiên cứu, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong vấn đề phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững trong thời gian tới để tích hợp vào phương án phát triển kinh tế - xã hội của địa phương trong Quy hoạch tỉnh giai đoạn 2021 - 2030 tầm nhìn đến năm 2050, trong đó quan tâm một số vấn đề như: bố trí quỹ đất, không gian phù hợp để đầu tư hệ thống bảo quản, lưu trữ, sơ chế, đóng gói nông sản gắn với các vùng sản xuất tập trung đối với sản phẩm chủ lực địa phương, nhất là các vùng sản xuất gắn với các ngành hàng có giá trị cao, có lợi thế cạnh tranh của tỉnh như: chuối, bưởi, sầu riêng, xoài.
Đẩy nhanh tiến độ xây dựng 2 cụm chế biến nông sản tại xã Long Giao, Cẩm Mỹ và Cụm công nghiệp chế biến tại xã Phú Túc, huyện Định Quán.
Gắn việc thành lập mới hợp tác xã nông nghiệp với xây dựng chuỗi liên kết; gắn việc xây dựng thương hiệu sản phẩm với chương trình OCOP; đẩy mạnh việc mời gọi doanh nghiệp tham gia thực hiện các chuỗi liên kết trên địa bàn; tăng cường hỗ trợ quảng bá thương hiệu sản phẩm và mở rộng thị trường cho các sản phẩm tham gia chuỗi liên kết trên địa bàn tỉnh.
Đẩy mạnh áp dụng cơ giới hóa đồng bộ ở tất cả các khâu sản xuất, bảo quản, chế biến nông sản, phù hợp với điều kiện từng vùng, từng loại cây trồng, vật nuôi; xây dựng các vùng sản xuất đáp ứng tiêu chuẩn về chất lượng, quy mô để đáp ứng nhu cầu kết nối vào các nhà máy chế biến, thị trường xuất khẩu.
Triển khai thực hiện có hiệu quả các cơ chế, chính sách đầu tư vào nông nghiệp để khơi thông nguồn lực cho phát triển, như: hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp; liên kết sản xuất; hỗ trợ sản xuất an toàn; xúc tiến thương mại...
