Cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học: Động lực thúc đẩy phát triển giáo dục STEM

​Cuộc thi khoa học kỹ thuật (KHKT) dành cho học sinh trung học là một sân chơi bổ ích, nơi ươm mầm cho những người trẻ đam mê nghiên cứu khoa học. Thành công của cuộc thi chính là động lực quan trọng nhằm thúc đẩy giáo dục STEM trong trường học phát triển.

Trong chương trình giáo dục phổ thông mới 2018, giáo dục STEM đã được chú trọng. Bộ GD-ĐT cũng đã có văn bản yêu cầu triển khai giáo dục STEM bắt buộc trong các trường THCS. Phó giám đốc Sở GD-ĐT Võ Ngọc Thạch chia sẻ: “Giáo dục STEM vừa mang ý nghĩa thúc đẩy giáo dục trong các lĩnh vực: khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học vừa thể hiện phương pháp tiếp cận liên môn nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người học. Cuộc thi sáng tạo KHKT chính là một hoạt động giáo dục STEM tiêu biểu”.

Trường THCS Đồng Hiệp (xã Phú Điền, H.Tân Phú) là một trong những trường có hoạt động giáo dục STEM khá sôi nổi ở H.Tân Phú. Thầy Trần Quang Chung, Phó hiệu trưởng nhà trường cho rằng, cuộc thi KHKT có vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy giáo dục STEM phát triển. Từ hoạt động giáo dục STEM, nhà trường chọn ra những cá nhân tiêu biểu, những sản phẩm đặc sắc nhất để tham gia cuộc thi KHKT. Nhờ có cuộc thi, giáo viên, học sinh được giao lưu, học hỏi các trường bạn và cũng biết được mình đang ở đâu trong hoạt động nghiên cứu khoa học để cố gắng, phấn đấu. Có thể nói, cuộc thi KHKT tiêu biểu cho hoạt động giáo dục STEM mà Bộ GD-ĐT đang thúc đẩy.

Là người theo dõi cuộc thi KHKT nhiều năm đồng thời là giám khảo cuộc thi, PGS-TS Nguyễn Vũ Quỳnh, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Lạc Hồng nêu quan điểm: “Xét dưới góc độ giá trị thì cuộc thi KHKT là một sân chơi và mang lại cho người tham gia những kiến thức, kinh nghiệm quý báu. Rõ ràng, các thế hệ học sinh tham gia sân chơi này đều rất trưởng thành và gặt hái những thành công trong sự nghiệp. Một trong những bước đệm cho sự thành công hôm nay của các em chính là kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng có được từ cuộc thi”.

Theo ông Võ Ngọc Thạch, để sân chơi KHKT ngày càng phát triển và đi vào thực chất hơn, các trường THCS, THPT cần tăng cường sự hợp tác, hỗ trợ từ các cấp lãnh đạo, trường đại học, Viện nghiên cứu, trung tâm giáo dục STEM. Việc trang bị cơ sở vật chất cho các hoạt động giáo dục STEM cũng rất cần thiết.

Từ năm học lớp 8, Lê Quang Trí, cựu học sinh Trường THPT Long Khánh (TP.Long Khánh) đã bắt đầu tham gia cuộc thi KHKT với đề tài Hệ thống tự động tắt điện trong lớp học. Liên tục những năm sau đó, Quang Trí đều đặn góp mặt trong sân chơi này với hàng loạt sản phẩm như: Hệ thống cảnh báo xe ở góc khuất; thiết bị bảo vệ tai khỏi tiếng ồn có tạo áp suất cao; ứng dụng hỗ trợ người khiếm thị di chuyển trong các tòa nhà; robot hỗ trợ người khuyết tật cầm nắm đồ vật. Các sản phẩm trên đều đoạt giải cao trong cuộc thi KHKT cấp tỉnh. Trong đó, dự án Ứng dụng hỗ trợ người khiếm thị di chuyển trong các tòa nhà đoạt giải nhất cuộc thi KHKT cấp tỉnh và giải nhì cấp quốc gia (năm học 2018-2019).

Đối với Quang Trí, cuộc thi KHKT đã mang đến cho mình nhiều trải nghiệm quý báu. Đó không chỉ là niềm vui khi giành được giải cao trong một cuộc thi mà chính là cảm giác tự hào khi chiến thắng chính mình, hoàn thành được ý tưởng đề ra cho mỗi đề tài. Hơn hết, nhờ tham gia cuộc thi, Trí đã lĩnh hội được nhiều kiến thức, kỹ năng mà nếu chỉ thông qua việc học tập ở lớp học truyền thống thì sẽ không thể nào có được.

“Mỗi lần thực hiện một ý tưởng mới là mỗi lần phải tự mày mò, nghiên cứu. Khi bắt tay vào làm mới thấy đưa ra được ý tưởng thì dễ nhưng hoàn thành được ý tưởng thì rất nhiều khó khăn, thử thách. Nhưng cũng nhờ đó, bản thân em đã mở rộng kiến thức liên quan trực tiếp đến đề tài. Em rất thích cách “học đi đối với hành” này” - Quang Trí chia sẻ.

Tốt nghiệp THPT, Quang Trí quyết định vào học ngành Công nghệ thông tin (CNTT) Trường Đại học Khoa học tự nhiên theo diện tuyển thẳng (vì đoạt giải nhì quốc gia).  “Các đề tài tham gia cuộc thi KHKT của em đều thuộc lĩnh vực CNTT. Quá trình tự học thông qua nghiên cứu khoa học đã giúp em có được những kiến thức mang tính tổng quan, sơ lược. Khi vào đại học, em được tìm hiểu sâu hơn, mang tính bản chất của vấn đề. Điều này khiến em thấy rất thú vị” - Quang Trí cho biết thêm.

Tại Đồng Nai, cuộc thi KHKT đã được tổ chức trong 9 năm qua với sự tham gia của hàng ngàn học sinh THCS, THPT trong toàn tỉnh. Không phải ai cũng đạt được giải cao nhưng tất cả thí sinh đến với cuộc thi đều gặt hái được những thành quả tốt đẹp. Đó chính là quá trình họ “Vượt lên chính mình” để biết cách tự học, chiếm lĩnh tri thức và đem tri thức áp dụng vào cuộc sống…

Từ những năm đầu diễn ra cuộc thi KHKT, thầy Trần Quang Chung, Phó hiệu trưởng Trường THCS Đồng Hiệp đã có mặt trong các buổi triển lãm, trưng bày sản phẩm ở cuộc thi cấp tỉnh. Từ đó đến nay, đều đặn năm nào nhà trường cũng tổ chức sân chơi này cho học sinh.

“Không phải học sinh nào tham gia cuộc thi này cũng sẽ trở thành nhà khoa học. Điều quan trọng và cũng là lý do chính mà chúng tôi khuyến khích học sinh tham gia thi KHKT chính là mong muốn các em có được tư duy khoa học để làm việc một cách khoa học. Thực tế, có nhiều em từng thi KHKT nhưng không lựa chọn học tiếp THPT để vào đại học mà lại lựa chọn học nghề, sân chơi KHKT cũng đã góp phần trong việc tự định hướng nghề nghiệp của các em” - thầy Quang Chung cho biết.