Cùng với thế giới, Việt Nam đã xác định nhiều biện pháp giảm phát thải khí nhà kính (KNK) cho các lĩnh vực năng lượng, nông nghiệp, sử dụng đất, thay đổi sử dụng đất và lâm nghiệp, chất thải và các quá trình công nghiệp. Mục tiêu mà Việt Nam hướng tới là giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới giảm phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.
PGS.TS Phùng Chí Sỹ
PGS.TS Phùng Chí Sỹ
Để hiểu hơn về các giải pháp giảm phát thải khí nhà kính, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Phùng Chí Sỹ, Giám đốc Trung tâm Công nghệ môi trường (ENTEC) thuộc Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam.
Không thể đứng ngoài cuộc
*Phát thải KNK là một trong những nỗi lo lớn của nhân loại, do vậy nhiều quốc gia trên thế giới đã tìm cách tiết giảm nó, là chuyên gia về môi trường, xin ông cho biết thêm về vấn đề này?
- Do áp lực của biến đổi khí hậu và nước biển dâng nên thế giới đang rất quan tâm đến việc kiểm kê giảm phát thải KNK. Gần đây nhất, tại các Hội nghị lần thứ 26 và 27 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (gọi tắt là COP26 và COP27) đã đưa ra rất nhiều các giải pháp để làm sao giảm phát thải khí nhà kính, trong đó một trong các giải pháp là yêu cầu các quốc gia phát triển phải giảm phát thải KNK và hỗ trợ các quốc gia đang phát triển giảm phát thải khí nhà kính.
Kinh tế xanh, sản xuất giảm thiểu tác động tới môi trường và các tiêu chuẩn được đặt ra ngày một khắt khe hơn trong cộng đồng quốc tế, nhất là tại các nước có trình độ phát triển cao. Đây là xu thế toàn cầu, không thể có một quốc gia nào đi ngược lại bởi như thế sẽ lạc hậu và tự cô lập mình.
*Vậy thì đối với Việt Nam, Chính phủ đã đưa ra những cam kết gì?
Với tư cách là một quốc gia có trách nhiệm, Việt Nam chúng ta cũng cam kết thực hiện các giải pháp nhằm giảm phát thải. Chính phủ cũng cam kết sẽ giảm 9% phát thải KNK nếu chúng ta không có sự hỗ trợ từ quốc tế, còn nếu quốc tế hỗ trợ thì chúng ta cam kết giảm 29%. Theo lộ trình, Việt Nam phấn đấu đến năm 2050 sẽ giảm phát thải ròng KNK bằng 0 (có nghĩa là lượng phát thải ra và lượng hấp thu vào bằng nhau). Để làm việc đó, Chính phủ đã có nhiều văn bản chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tổ chức thực hiện và một trong những nội dung đó là chúng ta cố gắng tạo ra một thị trường carbon để làm sao có thể buôn bán, trao đổi tín chỉ carbon nhằm tạo nguồn vốn hỗ trợ cải tiến công nghệ, đổi mới công nghệ để giảm ô nhiễm môi trường, giảm phát thải khí nhà kính.
*Cụ thể hơn, các giải pháp hướng tới ở đây là ra sao, thưa ông?
Về lĩnh vực giảm phát thải KNK, hiện nay theo quy định của IPCC (Ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc) và các quy định của Việt Nam, chúng ta đang triển khai trên 5 lĩnh vực gồm: quá trình công nghiệp và sử dụng sản phẩm; lĩnh vực giao thông; lĩnh vực năng lượng; lĩnh vực xử lý chất thải; lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp và sử dụng đất khác.
Mỗi lĩnh vực lại có rất nhiều các giải pháp khác nhau. Chẳng hạn ở lĩnh vực công nghiệp thì thay đổi nguyên liệu, nhiên liệu, các giải pháp sản xuất sạch hơn, sản xuất và tiêu thụ bền vững, tăng trưởng xanh, sản xuất carbon thấp. Với nhóm ngành giao thông sẽ là kiểm soát khí thải phương tiện; sử dụng nhiên liệu sinh học, năng lượng sạch cho các phương tiện giao thông cơ giới; chiếu sáng công cộng một cách thông minh, tiết kiệm và sử dụng năng lượng mặt trời..
Phải chủ động để thực hiện
*Trong vấn đề giảm phát thải KNK, chúng ta phân tách như thế nào về trách nhiệm từ phía Nhà nước và doanh nghiệp?
Nhà nước xây dựng, ban hành hệ thống kiểm kê, giám sát phát thải KNK và hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định từ cấp quốc gia cho đến cấp cơ sở phát thải. Cần đặt ra lộ trình giảm phát thải cho từng ngành, tiểu ngành một cách minh bạch, đầy đủ và phù hợp với điều kiện cụ thể. Còn các doanh nghiệp cần nắm bắt thông tin và chuẩn bị kỹ lưỡng cho việc tham gia thị trường thông qua việc nâng cao năng lực trong các hoạt động kiểm kê, áp dụng các giải pháp sản xuất, kinh doanh giảm thiểu tác hại tới môi trường. Suy cho cùng, chính sách có thành công hay không được đo đếm bằng việc làm của doanh nghiệp bởi đây đã và sẽ là đối tượng trong quá trình hoạt động có sự phát thải lớn.
*Riêng với Đồng Nai, qua nghiên cứu tình hình thực tế trên địa bàn, ông có khuyến nghị gì đối với chính quyền địa phương?
- Kết quả nghiên cứu tổng hợp trên địa bàn Đồng Nai cho thấy, tổng phát thải KNK có xu hướng giảm trong giai đoạn 2018 – 2020. Tuy nhiên, với mỗi lĩnh vực lại có sự biến động khác nhau. Lĩnh vực năng lượng, giao thông và quá trình công nghiệp sử dụng sản phẩm có xu hướng tăng. Lĩnh vực chất thải và nông nghiệp có xu hướng giảm, trong đó lĩnh vực nông nghiệp có xu hướng giảm nhiều nhất.
Từ thực tế đó chúng tôi cho rằng địa phương cần nỗ lực, cùng với các bên liên quan xây dựng cơ chế, nguồn vốn khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới dây chuyền sản xuất theo hướng hiệu quả tài nguyên, tiết kiệm năng lượng; hỗ trợ tín dụng, trợ giá sản phẩm tái chế. Một vấn đề nữa là cũng cần phải hình thành và phát triển thị trường các sản phẩm tái chế, xanh, sạch, thân thiện với môi trường.
Xin cảm ơn ông!
