Việc hội nhập, tham gia vào nhiều hiệp định thương mại quốc tế giúp hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam tăng lên nhưng đồng thời sẽ kéo theo các nguy cơ bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại (PVTM). Chống bán phá giá, lẩn trốn thuế, nguồn gốc bất hợp pháp…là những vấn đề mà các nước nhập khẩu thường áp dụng. Do đó, doanh nghiệp (DN) cần từng bước nâng cao năng lực của để ứng phó kịp thời khi có tranh chấp xảy ra.
Gỗ là một trong những ngành dễ bị vướng vào các vụ kiện phòng vệ thương mại
Áp lực từ các vụ kiện thương mại
Theo số liệu từ Cục PVTM, tính đến hết tháng 9-2020, cả nước đã ghi nhận và xử lý 193 vụ việc PVTM nước ngoài áp dụng đối với Việt Nam. Cụ thể, có 108 vụ việc chống bán phá giá, 22 vụ việc chống trợ cấp, 23 vụ việc chống lẩn tránh thuế, 40 vụ việc tự vệ. Hàng hóa của Việt Nam đã bị điều tra PVTM với kim ngạch bị ảnh hưởng lên đến 12 tỷ USD.
Đáng lưu ý là số lượng và kim ngạch các vụ việc đang tăng nhanh trong thời gian qua. Nếu như trong cả năm 2019 mới ghi nhận 16 vụ việc khởi xướng mới thì 9 tháng đầu năm 2020 đã ghi nhận số lượng vụ việc tăng gấp đôi (32 vụ việc).
Xu hướng nước ngoài khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam gần đây diễn ra thường xuyên hơn. Nguyên do là nền kinh tế Việt Nam ngày càng phát triển, năng lực sản xuất gia tăng nên các mặt hàng xuất của Việt Nam ngày càng đa dạng về chủng loại và có sự tăng trưởng nhanh về kim ngạch. Khi hàng rào thuế quan đối với hàng hóa của Việt Nam được dỡ bỏ thì sẽ có điều kiện cạnh tranh với các DN sản xuất nội địa tại thị trường nhập khẩu. Điều này buộc họ phải tìm đến các công cụ chính sách thương mại hợp pháp để bảo vệ lợi ích của mình.
Trong khi đó, kinh nghiệm kinh doanh quốc tế của DN Việt dù đã được nâng lên song vẫn còn chưa đầy đủ, nhất là đổi với các DN nhỏ và vừa. DN thiếu thông tin về các nguyên tắc, quy trình, thủ tục, nghĩa vụ và quyền lợi khi tham gia vào các vụ việc điều tra, trở ngại về nguồn lực ứng phó, ngôn ngữ, bị hạn chế về thời gian cung cấp các thông tin phục vụ điều tra một cách minh bạch… Những vấn đề này sẽ gây khó khăn hơn cho các DN khi vướng vào các vụ kiện tụng thương mại.
Nỗ lực hỗ trợ doanh nghiệp
Trước những áp lực của hội nhập và nguy cơ bị áp dụng biện pháp PVTM trong xuất khẩu, hơn ai hết, cộng đồng DN cần nâng cao năng lực ứng phó của mình. Ông Nguyễn Tiến Chương, Chủ tịch Hội xuất nhập khẩu Đồng Nai, Giám đốc Công ty TNHH thương mại dịch vụ Đông A nhận định, so với khối DN có vốn đầu tư nước ngoài thì DN Việt vẫn thiếu bộ phận chuyên biệt về xuất nhập khẩu nên sẽ rất bị động khi xảy ra sự cố.
Do đó, đối với các DN, bên cạnh việc phải cập nhật kiến thức kinh doanh quốc tế, đầu tư vào nguồn lực con người thì khi có những vướng mắc, khó khăn, có thể trực tiếp tham vấn từ Hội xuất nhập khẩu. Tại đây, hội sẽ có các chuyên gia, luật sư đủ uy tín, kinh nghiệm về thương mại quốc tế để sẵn sàng hỗ trợ hội viên từ soạn thảo hợp đồng cho đến việc xử lý các tranh chấp thương mại…
Tương tự, đối với ngành gỗ, chống bán phá giá, lẩn tránh thuế sẽ là câu chuyện cảnh báo với toàn ngành Gỗ nếu không có sự quan tâm, chuyên nghiệp từ đầu trong sản xuất, xuất khẩu, nhất là xây dựng chuỗi giá trị, hiện đại hóa hệ thống quản lý, phát triển nguồn nguyên liệu hợp pháp. Đây là vấn đề mà hiện nay, Hiệp hội Gỗ và thủ công mỹ nghệ Đồng Nai (Dowa) đặc biệt chú trọng.
Theo ông Chu Thắng Trung, Cục phó Cục PVTM, Bộ Công thương, đơn vị sẽ luôn duy trì các kênh liên lạc với cơ quan điều tra PVTM của nhiều nước, các cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài, hiệp hội và DN. Đồng thời xây dựng hệ thống cảnh báo sớm nhiều ngành hàng, sản phẩm có nguy cơ bị kiện PVTM tại nhiều thị trường khác nhau để DN quan tâm có thể thường xuyên theo dõi. Cục cũng luôn theo sát, hỗ trợ DN khi xảy ra sự cố.
Nam Vũ
