(CTT-Đồng Nai) - Là khu vực có số lượng và quy mô cảng biển lớn nhất cả nước, vùng Đông Nam bộ đóng vai trò quan trọng đặc biệt trong việc xuất nhập khẩu của Việt Nam. Mặc dù vậy, hiện nay việc khai thác tối ưu hệ thống cảng biển trong khu vực vẫn là bài toán cấp thiết.
Siêu tàu container OOCL Spain cập bến một cảng trong hệ thống cụm cảng Cái Mép-Thị Vải
Siêu tàu container OOCL Spain cập bến một cảng trong hệ thống cụm cảng Cái Mép-Thị Vải
Đầu tư đồng bộ hạ tầng kết nối, hợp tác cùng nhau nhằm xanh hóa cảng biển, ứng dụng công nghệ, tránh phân tán nguồn lực là mong muốn chung của các địa phương cũng như DN đầu tư hạ tầng cảng biển.
Quy mô lớn nhất nước
Hiện vùng Đông Nam bộ có cụm cảng biển lớn nhất cả nước (cảng Tân Cảng Cát Lái, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải ở TP Hồ Chí Minh và Bà Rịa-Vũng Tàu) và đa dạng các phương thức vận tải đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường hàng không kết nối với cả nước cùng hệ thống kho bãi đa dạng. Gần 90 khu công nghiệp phát triển cùng với hàng hóa của các tỉnh, thành phố khu vực phía Nam đã và đang tạo nguồn hàng dồi dào cho hoạt động xuất nhập khẩu thông qua cụm cảng của vùng.
Ngoài ra, vùng còn có 6 luồng hàng hải công cộng đang hoạt động khai thác gồm: luồng hàng hải Sài Gòn – Vũng Tàu, luồng hàng hải Vũng Tàu – Thị Vải, luồng hàng hải Sông Dinh, luồng hàng hải Soài Rạp, luồng hàng hải Đồng Tranh – Gò Gia, luồng hàng hải Đồng Nai. Các địa phương Bình Dương, Đồng Nai cũng đã phát triển hệ thống cảng biển của mình.
Tại Đồng Nai, cùng với hệ thống cảng của Cảng Đồng Nai (Long Bình Tân và Gò Dầu) thì tỉnh cũng đang đầu tư thêm cảng biển Phước An có quy mô lớn; đó là chưa kể sân bay quốc tế Long Thành, cảng hàng không lớn nhất cả nước đang tập trung xây dựng. Các dự án khi đi vào hoạt động sẽ góp phần tạo lập và thúc đẩy động lực tăng trưởng mới, DN trên địa bàn Đồng Nai sẽ có thêm nhiều thuận lợi trong việc xuất - nhập khẩu hàng hóa, ngân sách tỉnh cũng có thêm những nguồn thu lớn.
Mặc dù vậy, theo đánh giá của các chuyên gia, nhóm cảng biển Đông Nam Bộ đang bộc lộ nhiều bất cập; đặc biệt, tình trạng thiếu đồng bộ hạ tầng và mất cân đối cung, cầu giữa các cảng. Vai trò cửa ngõ quốc tế của các cảng khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu khai thác chưa hiệu quả... Cảng Cát Lái (TP Hồ Chí Minh) mặc dù đang hoạt động vượt công suất, nhưng về lâu dài sẽ gặp khó khăn và mất dần lợi thế hiện có. Các cảng biển khu vực TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu cũng đang cạnh tranh với nhau, chưa có sự hợp tác chặt chẽ để cùng khai thác.
Ông Đào Trọng Khoa, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam cho rằng một trong những điểm khiến hệ thống cảng biển chưa phát huy hết mức mong đợi là do hạ tầng kết nối các cụm cảng vẫn thiếu đồng bộ, chưa kết nối với các tuyến giao thông trọng điểm, nhất là các tuyến cao tốc. Hạ tầng giao thông này phải bảo đảm để phát triển vận tải đa phương tiện, từ đường bộ tới đường sắt, đường thủy… đáp ứng nhu cầu vận chuyển nhiều chủng loại hàng hóa của cảng biển. Thế nhưng, yêu cầu này ở cụm Cảng biển Đông Nam bộ chưa đạt được. Các cảng mới đầu tư theo hướng tiếp cận gần hơn với biển nhưng lại xa các trung tâm sản xuất, tiêu thụ hàng hóa và chưa được đầu tư đúng mức cơ sở hạ tầng.
Cần sớm tháo gỡ các “điểm nghẽn”
Bên cạnh điểm nghẽn lớn nhất là hạ tầng kết nối thì hệ thống cảng biển khu vực Đông Nam bộ cũng còn những vấn đề cần giải quyết. Nhiều cảng Đông Nam bộ chưa có dịch vụ cung cấp hàng hóa đi kèm; chưa có trung tâm kiểm tra chuyên ngành tập trung nên các chủ hàng phải tốn thêm thời gian và chi phí lưu bãi; thiếu sự gắn kết với quy hoạch phát triển đô thị và an sinh xã hội của từng địa phương.
Dù hệ thống cảng biển có bước phát triển nhanh, nhưng hệ thống dịch vụ kho bãi, trung tâm logistics sau cảng chưa theo kịp xu thế, thiếu hụt các dịch vụ logistics như mạng lưới dịch vụ kho tổng hợp hàng hóa, ICD, kho lạnh, dịch vụ về container như vệ sinh, sửa chữa, cung cấp pallet, đóng gói hàng hóa theo yêu cầu… Ngoài ra, việc liên kết giữa các doanh nghiệp sản xuất, xuất nhập khẩu và dịch vụ logistics chưa chặt chẽ, kém hiệu quả. Chỉ tính riêng tại Bà Rịa - Vùng Tàu, các hoạt động cảng biển, ICD, kho bãi, kho vận… đang tương đối độc lập thiếu sự liên kết với nhau. Do đó, việc liên kết với TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai lại càng hạn chế hơn. Yêu cầu đặt ra là tính liên kết của hạ tầng đối với khu vực này cần phải thúc đẩy mạnh hơn, đồng thời có chính sách đồng bộ để có môi trường sinh thái cho hoạt động liên kết logistics.
Ông Nguyễn Xuân Kỳ, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Cảng quốc tế Cái Mép (CMIT), tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, những năm gần đây, cụm cảng quốc tế Cái Mép - Thị Vải có bước tiến nhảy vọt về sản lượng hàng hóa. Điều mà DN mong muốn là các tỉnh, thành trong khu vực có sự kết hợp chặt chẽ với nhau hơn trong việc đầu tư hạ tầng giao thông kết nối. Trong dài hạn, việc triển khai xây dựng cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu sẽ giúp gỡ nút thắt phát triển cho khu vực cảng Cái Mép - Thị Vải. Điều này nâng cao khả năng kết nối, rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa, logistics từ các khu công nghiệp trong vùng đến cụm cảng nước sâu lớn nhất Việt Nam này, đặc biệt là khi kết hợp cùng Cảng hàng không Quốc tế Long Thành, từ đó tạo ra sự lan tỏa cho những cảng biển trong khu vực.
Trong khi đó, ông Trần Khánh Hoàng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cảng biển Việt Nam nhận định Hiệp hội và các thành viên, nhất là khu vực Đông nam bộ càng cần phải tăng cường hợp tác, trao đổi thông tin trực tuyến, phối kết hợp giải quyết nhanh công việc để phục vụ cho nhu cầu quản lý, khai thác cảng biển. Hiệp hội đã kiến nghị cơ quan nhà nước ưu tiên đầu tư cho luồng lạch, giao thông kết nối cảng biển, kể cả đường sắt, đường sông theo quy hoạch và nhanh chóng hoàn chỉnh quy hoạch chi tiết cho các nhóm cảng biển. Có đủ cơ chế đổi mới phát triển cảng biển quy mô vùng miền, có tổ chức đầu mối chịu trách nhiệm về hiệu quả tổng thể, có điều tiết thị trường để cạnh tranh minh bạch.
Bên cạnh đó, các DN trong ngành khai thác cảng cũng cần hợp tác đồng hành cùng phát triển, tăng cường liên kết gia tăng tính cạnh tranh của dịch vụ logistics Việt Nam. Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Cảng Đồng Nai Nguyễn Văn Ban cho rằng hợp tác giữa các DN, cảng biển sẽ góp phần tránh rủi ro về dư thừa hạ tầng, cạnh tranh không cần thiết, phân tán nguồn lực dẫn đến tiềm năng không được tận dụng, tăng chi phí và rủi ro tài chính.
