Khơi nguồn lực từ di sản văn hóa Đồng Nai

Tự hào là địa phương sở hữu số lượng di sản văn hóa vật thể, phi vật thể lớn và đa dạng loại hình, hiện nay Đồng Nai đã và đang khai thác tiềm năng để tiến tới phát triển công nghiệp văn hóa.


Hệ thống di sản đồ sộ

Đồng Nai là một vùng đất mở, trong quá trình hình thành và phát triển của mình luôn là nơi giao lưu, hội tụ của nhiều nền văn hóa lớn. Nhờ vậy, Đồng Nai lưu dấu nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, đặc trưng với rất nhiều di tích, di sản văn hóa. Theo thống kê của Sở VH-TTDL, tính đến cuối tháng 3-2022, trên địa bàn tỉnh có hơn 1,5 ngàn di tích phổ thông và 65 di tích được xếp hạng, trong đó có 2 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 29 di tích cấp quốc gia và 34 di tích cấp tỉnh.

Từ năm 2018, Đồng Nai thực hiện phân cấp quản lý di tích nhằm bảo tồn và phát huy giá trị các di tích và danh thắng trên địa bàn. Từ đó đến nay, toàn tỉnh có 8 di tích được trùng tu tôn tạo (5 di tích quốc gia, 3 di tích cấp tỉnh) với tổng kinh phí 142 tỷ đồng. Ngoài nguồn ngân sách, nhiều di tích được đầu tư, phục dựng bằng nguồn xã hội hóa, đảm bảo tính khoa học, nguyên vẹn và chuẩn xác của di tích. Chỉ tính riêng ở Bảo tàng tỉnh, hiện đang lưu giữ hơn 20 ngàn hiện vật quý về khảo cổ học, dân tộc học, động - thực vật, hiện vật cách mạng; trong đó có 2 bảo vật quốc gia Qua đồng Long Giao và Tượng thần Vishnu Bình Hòa.

Theo Bảo tàng tỉnh, trong năm 2022, Bảo tàng tỉnh đã có kế hoạch lập hồ sơ đề nghị công nhận bảo vật quốc gia cho bộ sưu tập đàn đá Bình Đa (36 tiêu bản) và hiện vật tượng Nam thần (chất liệu bằng đá). Bên cạnh đó, Đồng Nai có nhiều di sản văn hóa phi vật thể, tiêu biểu như: nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ đã được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa nhân loại. Hàng năm, toàn tỉnh có hơn 350 lễ hội (truyền thống, ngành nghề và văn hóa) được tổ chức, kết nối để phát triển du lịch. Một số di tích là điểm đến thu hút du khách trong nước và quốc tế như: Vườn quốc gia Cát Tiên, Chiến khu Đ, núi Chứa Chan...


Nghệ thuật và mỹ thuật ứng dụng phát triển

Cùng với đờn ca tài tử, cải lương cũng là một trong những sản phẩm văn hóa độc đáo. Thời gian qua, Hội đồng Anh (trong dự án Di sản kết nối) đã chọn cải lương của Đồng Nai để thực hiện các phim tư liệu, giới thiệu rộng rãi đến công chúng. Không chỉ dừng lại ở đó, cải lương của Đồng Nai còn tham gia các liên hoan quốc tế; ứng dụng công nghệ 4.0 để làm mới sân khấu, đưa các vở diễn, trích đoạn cải lương phục vụ khán giả trong và ngoài nước. Ngoài âm nhạc, mỹ thuật và nhiếp ảnh của tỉnh đã và đang vươn tầm khu vực và quốc tế thông qua việc bán tác phẩm qua một số trang mạng, hoặc tham gia các cuộc thi quốc tế.

Với hơn 320 năm hình thành và phát triển, vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai có dồi dào các nguyên vật liệu từ tự nhiên để phát triển các ngành nghề thủ công truyền thống. TS Lê Quang Cần, nhà nghiên cứu văn hóa - lịch sử Đồng Nai, cho biết sau khi hình thành, các nghề thủ công dần chuyên môn hóa hoạt động; trong đó nổi bật như: nghề mộc, gốm, dệt chiếu, dệt vải, đúc đồng, làm đá, rèn sắt… Thời điểm hiện tại, nhiều làng nghề đang được gìn giữ, phát huy giá trị trong đời sống. Đặc biệt, một số sản phẩm thủ công mỹ nghệ, gốm Biên Hòa của các làng nghề không chỉ tiêu thụ ở trong nước mà còn xuất khẩu ra nước ngoài.

Mỹ thuật ứng dụng hiện nay đã thâm nhập các lĩnh vực của đời sống, góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa. Hầu hết các sản phẩm tiêu dùng đều có yếu tố thiết kế mỹ thuật. Theo TS Trương Đức Cường, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Mỹ thuật trang trí Đồng Nai, lĩnh vực này có đóng góp không nhỏ vào sự phát triển không chỉ của kinh tế, văn hóa mà còn cả du lịch. Bởi vậy, trong quá trình đào tạo, nhà trường chú trọng hoạt động trải nghiệm cho học sinh, sinh viên; đồng thời, tăng cường liên kết với các doanh nghiệp có liên quan đến lĩnh vực để sinh viên có cơ sở thực tập, từng bước thiết lập mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp, giúp sinh viên ra trường có cơ hội tìm việc làm…