Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai vừa ghi nhận 1 ca tử vong nghi do nhiễm virus dại. Trường hợp tử vong là nữ, 48 tuổi, ngụ P.Tân Phong, TP.Biên Hòa, bị chó nhà hàng xóm cắn ở vị trí trên môi và dưới cánh mũi bên phải cách đây 4 tháng. Sau khi bị chó cắn, người này không đi tiêm vaccine dại. Đến tối ngày 12-12 thì có các biểu hiện của bệnh dại và tử vong 3 ngày sau đó.
Chó dại là 1 trong những loại động vật mang virus dại
Chó dại là 1 trong những loại động vật mang virus dại
Bệnh dại là một trong những bệnh truyền nhiễm đáng sợ nhất lịch sử nhân loại. Khi đã lên cơn dại, kể cả là động vật hay con người đều sẽ tử vong nhanh chóng trong đau đớn và hoảng loạn. Tại Việt Nam, bệnh dại liên tục có những diễn tiến phức tạp. Trung bình mỗi năm có trên dưới 100 người tử vong vì dại. Các ca tử vong vì dại chủ yếu là do chó, mèo của gia đình hoặc hàng xóm cắn. Chính tâm lý chủ quan “chó nhà” nên đã dẫn đến nhiều hậu quả đáng tiếc.
BS CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc y khoa Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “Chết vì bệnh dại là cái chết ám ảnh và thương tâm nhất. Người bệnh sẽ tỉnh táo chờ đợi cái chết trong đau đớn, vật vã cho đến phút cuối cùng, người chứng kiến cũng không thể tránh khỏi tổn thương tâm lý nặng nề. Đa số các trường hợp tử vong do dại thường thiếu hiểu biết về phòng chống bệnh, đặc biệt là không chủ động tiêm ngừa vaccine ngay sau khi bị động vật nghi dại cắn”.
Nguyên nhân gây ra bệnh dại là do một loại vi khuẩn có tên là Rhabdovirus có trong nước bọt của những động vật bị bệnh dại. Động vật nhiễm bệnh sẽ lây nhiễm bệnh dại cho động vật khác hoặc con người thông qua vết cắn. Trong một vài trường hợp, bệnh dại có thể được lây nhiễm thông qua sự tiếp xúc nước bọt với vết thương hở, niêm mạc như niêm mạc mắt, mũi. Chẳng hạn như động vật bị nhiễm bệnh dại nhưng vẫn còn trong giai đoạn ủ bệnh liếm lên vết thương trên da bạn là bạn đã có thể bị nhiễm bệnh.
100% người lên cơn dại sẽ tử vong sau đó
100% người lên cơn dại sẽ tử vong sau đó
Ngay khi vào cơ thể, virus dại xâm nhập vào các dây thần kinh ngoại biên, chạy dọc theo các dây thần kinh đến tủy sống và não bộ. Mỗi ngày, virus dại di chuyển được “đoạn đường” từ 12 -24mm. Ngay khi virus đến não bộ, người bệnh mới thật sự có những dấu hiệu lâm sàng rõ ràng.
Bệnh dại khi phát sẽ có 2 thể chính bao gồm thể viêm não và thể liệt. Ở thể viêm não, triệu chứng đầu tiên là sốt, nhức đầu hoặc kiệt sức, chán ăn, mất ngủ, bồn chồn, đồng thời xuất hiện triệu chứng sợ nước, sợ gió. Ở giai đoạn tiến triển, bệnh nhân tăng tiết nước bọt nên không thể nhai, nuốt và thường xuyên khạc nhổ. Sau đó, đồng tử bệnh nhân sẽ bị giãn nên mắt nhìn sáng long sòng sọc, co thắt hầu họng, ở nam giới sẽ xuất tinh tự nhiên, cường dương và tử vong nhanh chóng.
Ở thể liệt, các triệu chứng gồm liệt từ tay, chân đến các cơ, rối loạn tiểu tiện, đại tiện. Ngay khi liệt lan đến cơ hô hấp thì bệnh nhân sẽ tử vong.
Thời gian ủ bệnh dại có thể dưới 1 tuần hoặc trên 1 năm, phụ thuộc vào số lượng virus xâm nhập vào cơ thể, sự nặng nhẹ của vết thương, khoảng cách từ vết thương đến hệ thần kinh trung ương. Vết thương càng ở gần hệ thần kinh trung ương như mặt, cổ, đầu, ngón tay, cơ quan sinh dục ngoài thì thời gian ủ bệnh càng ngắn.
Không phải 100% người bị chó cắn đều bị dại. Nguy cơ nhiễm dại phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm con vật có bị dại hay không, lượng virus trong nước bọt của con vật nhiều hay ít, vết thương nông hay sâu, có vệ sinh sát khuẩn vị trí tổn thương kịp thời ngay sau khi bị chó cắn hay không…
Khi bị chó cắn nên làm gì?
BS CKI Bạch Thị Chính nhấn mạnh, khi bị chó cắn, dù là chó lành hay chó dại cũng cần xử trí theo các bước sau:
Cần tách rời quần áo ra khỏi vết cắn, trong trường hợp vết cắn ở chân thì nên dùng kéo cắt bỏ phần vải tại vị trí cắn. Điều này giúp hạn chế nước bọt của động vật bám nhiều hơn vào vết thương.
Rửa vết thương dưới vòi nước chảy mạnh trong vòng 15 phút, nước ấm càng tốt. Sau đó, rửa sạch vết thương với cồn 70%, cồn i-ốt hoặc Povidone-Iodine, tuyệt đối không cố gắng nặn máu. Không nên chà sát vết thương, tránh làm vết thương trầm trọng hơn.
Sau khi vệ sinh vết thương, người bệnh nên dùng gạc y tế hoặc vải sạch để băng bó vết thương để cầm máu đồng thời tránh trường hợp vi khuẩn xâm nhập. Tuy nhiên, không nên băng bó quá chặt khiến máu khó lưu thông.
Người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để tiêm vaccine phòng dại ngay sau bị chó cắn. Lịch tiêm theo lộ trình và loại vaccine phòng dại sẽ được các bác sĩ tư vấn phù hợp.
Bên cạnh đó, để đảm bảo xử lý đúng phương pháp khi bị chó cắn, người bệnh không nên làm những điều sau: Không đắp, sát bất cứ loại lá nào lên vết thương; không chữa dại bằng thuốc Đông, thuốc Nam hoặc thuốc lá; không kiêng cữ tắm rửa vệ sinh cơ thể mỗi ngày.
Trong điều kiện môi trường thuận lợi, virus gây bệnh dại có thể “ngủ đông” từ 3 đến 4 năm. Do đó, chúng ta cần phải chủ động ngăn ngừa với những việc làm như sau: Cung cấp những thông tin cần thiết và cách phòng chống bệnh dại. Đặc biệt là việc phát hiện súc vật bị bệnh dại, cách xử lý sau khi bị súc vật cắn hoặc tiếp xúc. Báo cáo với cơ quan thú y nơi có động vật bị bệnh dại. Thực hiện đăng ký, cấp giấy phép cho chủ nuôi chó, mèo; tiêm vaccine dại có hiệu lực cho đàn chó, mèo đạt trên 85% trong quần thể súc vật nuôi.
Những người có nguy cơ bị nhiễm vi rút dại như nhân viên thú y, kiểm lâm, làm việc trong phòng thí nghiệm có virus dại cần được gây miễn dịch bằng vaccine dại tế bào có hiệu lực bảo vệ cao và tiêm nhắc lại theo chỉ định của y tế.
