Đuối nước là khái niệm để chỉ quá trình gây nên tổn thương hô hấp ban đầu do đường thở bị chìm trong chất lỏng, có để lại di chứng cho nạn nhân hoặc tử vong.
Bất kể ai cũng có nguy cơ bị đuối nước, kể cả người biết bơi, ở trẻ nam đuối nước nhiều hơn trẻ gái. Các đối tượng nguy cơ cao như: trẻ em; không biết bơi; uống rượu; động kinh; lặn quá sâu; chủ quan đôi khi cả những người bơi giỏi, người cứu nạn nhân cũng bị đuối nước.
Nguyên nhân đuối nước ở trẻ
(1) Thiếu kiến thức, kỹ năng an toàn
Trẻ thiếu kiến thức, kỹ năng để đánh giá, nhận định các nguy cơ đuối nước có thể xảy ra khi các em tham gia các hoạt động sinh hoạt, vui chơi, lao động trong đời sống hàng ngày trong cộng đồng.
Các em chưa nhận biết được vị trí an toàn để vui chơi, bơi, lội, đa phần hành động theo ngẫu hứng, chưa có thói quen chấp hành quy định an toàn phòng tránh đuối nước.
Trẻ biết bơi, thậm chí bơi giỏi nhưng thiếu kỹ năng an toàn trong môi trường nước hoặc không biết kỹ năng cứu đuối an toàn. Đã có nhiều trường hợp trẻ em, học sinh bơi giỏi, dũng cảm cứu bạn nhưng bị đuối nước theo
(2) Thiếu sự giám sát của người lớn
Thiếu sự giám sát của người thân: Trong nhiều trường hợp vì nhiều lý do khác nhau trẻ em bị bỏ mặc không được trông nom hoặc thoát ly khỏi sự giám sát của bố mẹ, người lớn, người có trách nhiệm, dẫn đến bị ngã, rơi vào vùng nước và bị đuối nước.
Người giám sát không đủ năng lực như: Người giám sát là anh/chị/em còn nhỏ tuổi, ông/bà cao tuổi, người có bệnh/di chuyển khó khăn, người có những hạn chế nhất định về năng lực hành vi, người giám sát trẻ em không biết bơi và không có kiến thức, kỹ năng cứu đuối…
Người giám sát thiếu trách nhiệm: Người chủ phương tiện giao thông đường thủy, chủ bãi tắm, phụ trách tổ chức sự kiện,... không thực hiện đúng các quy định khi trẻ em, học sinh hoạt động ở gần vùng nước mở hoặc trong môi trường nước.
(3) Môi trường nước xung quanh tiềm ẩn nguy cơ
Môi trường nước xung quanh trẻ chưa an toàn: Chum, vại nước, chậu nước, lu, phi nước, bể chứa nước trong chính gia đình không được che đậy, khóa cẩn thận; hố các công trình đào sâu nhưng không có biển cảnh báo và rào chắn; thành giếng không đủ độ cao cần thiết; bể bơi, khu vực tắm biển không có người trông coi hoặc người trông coi thiếu trách nhiệm, không có biển cảnh báo nguy hiểm…
Phương tiện đường thủy không bảo đảm an toàn kỹ thuật, thiếu thiết bị an toàn như áo phao, xuồng cứu hộ; phương tiện chở quá tải là nguyên nhân mất an toàn khi chở trẻ em, học sinh đi lại trên sông nước. Các bể bơi, bãi tắm, các vùng nước mở không có người giám sát, lực lượng cứu hộ; các cây cầu bắc qua kênh, mương, sông, suối… không bảo đảm kỹ thuật an toàn.
(4) Thiên tai bão, lũ lụt, mưa lớn… là yếu tố khách quan bất khả kháng cũng là nguyên nhân gây đuối nước ở trẻ.
Các biện pháp an toàn phòng tránh đuối nước cho học sinh
Nắm vững nguyên tắc cơ bản: loại bỏ nguy cơ gây đuối nước cho trẻ em tại cộng đồng, gia đình, trường học; luôn cảnh giác, cẩn thận khi vui chơi gần các khu vực ao, hồ, sông, suối; chấp hành các quy định khi tham gia giao thông đường thuỷ; học bơi theo trường lớp và có người quản lí, đào tạo đảm bảo trách nhiệm; có phương tiện cứu hộ và sơ cứu kịp thời; ra khỏi vùng nước khi cơ thể bắt đầu cảm thấy mệt mỏi; người lớn và trẻ em cần nhớ số điện thoại và gọi cấp cứu (khi cần thiết) đến số 115 (cấp cứu y tế) hoặc 111 (Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em).
Nắm vững nguyên tắc "3 không": không xuống nước nếu không biết bơi hoặc khi cơ thể mệt mỏi; không bơi, lội một mình; không bơi, lội khi thời tiết đang hoặc sắp chuyển xấu (như mưa to, dông, sét…) và không bơi, lội trong vùng nước bẩn.
Thường xuyên nhắc nhở để các em không mắc các lỗi khi tham gia bơi, lội: nhảy cắm đầu (dễ bị tai nạn khi gặp vùng nước nông hoặc vật nguy hiểm dưới đáy); bơi thi ở nơi không có chỉ dẫn (dễ gặp tai nạn bất ngờ); bơi khi trời đã tối, có sấm chớp, mưa (dễ gặp tai nạn đuối nước); không khởi động/ khởi động không kĩ hoặc vận động quá sức trước khi xuống nước (dễ bị chuột rút, chấn thương khớp vai, gối); ăn uống khi đang bơi (dễ bị sặc nước); đi bơi ngay sau khi ăn no (dễ bị nôn, dễ ngạt nước, máu lên não không đủ gây choáng váng, tạm mất ý thức, dễ gây chuột rút); không thông báo cho gia đình biết khi cùng bạn đi bơi; rủ nhau đi tắm, vui chơi ở sông, hồ, ao,… khi được nghỉ học ở trường.
Xử lý khi gặp tai nạn đuối nước
(1) Khi phát hiện thấy người bị ngã xuống nước, cần hô hoán, kêu gọi mọi người đến ứng cứu, giúp đỡ ngay từ khi nhìn thấy nạn nhân.
(2) Cần nhanh chóng tìm bất kỳ vật dụng nào để có thể cứu gián tiếp như: Cây sào, phao, áo, quần… Hãy cho những người bị đuối nước bám vào các vật dụng này để người trên bờ kéo dần vào. Như vậy, việc cứu nạn sẽ hiệu quả hơn. Tuyệt đối không được nhảy theo cứu nạn nhân nếu mình không biết bơi và không biết cách cứu đuối vì bản thân mình cũng có thể gặp tai nạn đuối nước.
(3) Sau khi đưa người bị đuối nước vào bờ cần đặt nạn nhân nằm chỗ thoáng khí.
(4) Lập tức kiểm tra xem nạn nhân còn thở không bằng cách quan sát chuyển động của lồng ngực:
Nếu lồng ngực không chuyển động tức là nạn nhân ngưng thở, dùng miệng áp miệng thổi ngạt cho nạn nhân. Sau đó kiểm tra mạch cổ, mạch bẹn xem có đập không. Nếu không bắt được mạch tức là nạn nhân đã ngưng tim, đặt bàn tay phải ấn tim ngoài lồng ngực ở nửa dưới xương ức. Phối hợp ấn tim và thổi ngạt liên tục trên đường chuyển nạn nhân tới cơ sở y tế.
Nếu nạn nhân còn thở được, hãy đặt nạn nhân nằm nghiêng một bên để chất nôn dễ thoát ra. Cởi bỏ quần áo ướt, giữ ấm cơ thể bằng cách đắp lên người nạn nhân tấm khăn khô và nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất.
Tham khảo các tài liệu hướng dẫn, giáo dục:
Tài liệu hướng dẫn giáo dục phòng tránh đuối nước cho học sinh
Tài liệu hướng dẫn sơ cấp cứu ban đầu tai nạn thương tích thường gặp ở trẻ em, học sinh./.
