Muối là một gia vị không thể thiếu trong chế biến các món ăn hàng ngày, nhưng nếu ăn quá nhiều sẽ gây hại cho sức khỏe. Ăn thừa muối là yếu tố nguy cơ chính gây tăng huyết áp, dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim và nhiều bệnh tim mạch khác. Ăn thừa muối làm tăng nguy cơ gây ung thư dạ dày, suy thận, loãng xương và gây ra rối loạn khác cho sức khỏe.
Bác sĩ khám sàng lọc tăng huyết áp miễn phí cho người dân tại Phòng Tư vấn bệnh không lây nhiễm, thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đồng Nai
Mối liên quan giữa ăn thừa muối và bệnh tăng huyết áp
Nồng độ muối của các chất dịch trong cơ thể là ổn định. Vì thế khi ăn nhiều muối làm tăng áp lực thẩm thấu trong máu, cơ thể sẽ phải cần thêm nước để duy trì ổn định nồng độ dịch thể. Đáp ứng với yêu cầu này, cảm giác khát nước sẽ xuất hiện làm cho người ăn mặn phải uống nhiều nước, điều này đồng nghĩa với việc tăng dung lượng máu và tăng áp lực lên thành mạch. Hiện tượng này kéo dài sẽ làm tăng huyết áp.
Cơ chế gây tăng huyết áp của thành phần Natri trong muối bao gồm:
- Ở những người đã có sẵn yếu tố di truyền nếu ăn nhiều muối sẽ làm tăng tính thấm của màng tế bào đối với Natri, ion Na+ sẽ được chuyển vận nhiều vào tế bào cơ trơn của thành mạch máu gây tăng nước trong tế bào, tăng trương lực của thành mạch, co mạch, tăng sức cản ngoại vi và gây tăng huyết áp.
- Ăn nhiều muối cộng thêm các yếu tố gây nhiều sang chấn tinh thần (stress) trong cuộc sống sẽ tăng hoạt động của hệ thần kinh giao cảm, tăng tái hấp thu natri ở ống thận. Ion Na+ vào nhiều trong tế bào cơ trơn gây co mạch, tăng sức cản ngoại vi và gây tăng huyết áp.
- Ăn nhiều muối trong khi người bị tăng huyết áp có thể thiếu yếu tố nội tiết thải muối. Natri bị tích tụ lại trong cơ thể, ion Na+ được vận chuyển nhiều vào tế bào cơ trơn gây co mạch, tăng sức cản ngoại vi và gây tăng huyết áp.
- Một cơ chế gây tăng huyết áp ở người ăn nhiều muối nữa là muối làm tăng độ nhạy cảm của hệ thống tim mạch và thận đối với Adrenaline - một chất gây tăng huyết áp.
Ăn lượng muối bao nhiêu một ngày là thừa
Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo: mỗi người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ dưới 5 gam muối/ngày. Ăn nhiều hơn 5 gam muối/ ngày được gọi là ăn thừa muối.
Tuy nhiên tại Việt Nam, theo kết quả điều tra toàn quốc năm 2015, trung bình một người trưởng thành tiêu thụ 9,4 gam muối trong một ngày, nghĩa là cao gấp đôi so với khuyến cáo. Số liệu cho thấy hiện nay tại Việt Nam hiện có khoảng 12 triệu người bị tăng huyết áp, tức là cứ 5 người trưởng thành thì có 1 người bị tăng huyết áp, cứ 3 trường hợp tử vong thì có 1 trường hợp do các bệnh tim mạch, chủ yếu tử vong do tai biến mạch não.
5 gam muối là bao nhiêu?
Theo Cục Y tế dự phòng – Bộ Y tế, 5 gam muối tương đương với:
• 1 thìa cà phê đầy muối
• 8 gam bột canh (bằng 1,5 thìa cà phê đầy)
• 11 gam hạt nêm (bằng 2 thìa cà phê đầy)
• 25 gam nước mắm (bằng 2,5 thìa ăn cơm)
• 35 gam xì dầu (bằng 3,5 thìa ăn cơm)
• Lượng gia vị mặn trong 1 gói mì ăn liền
Các biện pháp chính để giảm muối
(1) Cho bớt muối: Hãy giảm lượng muối và gia vị mặn cho vào khi chế biến thức ăn,
(2) Chấm nhẹ tay: Hạn chế sử dụng và hạn chế lượng muối, gia vị, nước chấm đặt trên bàn ăn trong khi ăn,
(3) Giảm ngay đồ mặn: Hạn chế lựa chọn hay sử dụng thực phẩm có nhiều muối.
Trong năm 2016 ước tính toàn quốc có tới 81.800 trường hợp tử vong do đột quỵ (chiếm tới 15% tổng số tử vong toàn quốc) và 67.500 trường hợp tử vong do nhồi máu cơ tim (chiếm 12% số tử vong). Riêng tại Đồng Nai, đến hết năm 2020 có 72.688 người bị tăng huyết áp được phát hiện.
Bảo Ngọc
