Tránh rủi ro khi giao dịch bằng lời nói

(CTT - Đồng Nai) - Có những giao dịch pháp luật không bắt buộc phải giao kết hợp đồng bằng văn bản, mà có thể giao dịch bằng lời nói (miệng) hay hành vi cụ thể (tin nhắn, viết giấy tay).

Tuy nhiên, khi một bên không tuân thủ chữ tín thì rất dễ phát sinh tranh chấp, ảnh hưởng tới quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của bên kia.

Khi lời nói gió bay
Ông T.V.N. (54 tuổi, ngụ xã Gia Kiệm, huyện Thống Nhất) chuyên đi thu hoạch trái cây thuê cho các nhóm thợ, chủ vườn trong và ngoài địa phương. Ông N. trình bày, giữa ông và người thuê thường thỏa thuận với nhau bằng lời nói về thời gian lao động, tiền công và hình thức thanh toán (ngày hoặc kết thúc công việc). Điều này khiến ông không ít lần bị người thuê, chủ vườn trả tiền công không đúng như thỏa thuận hoặc nợ tiền công kéo dài, dẫn tới việc ông nhiều lần đi tới, đi lui đòi tiền rất phiền phức.


Hay như trường hợp ông N.V.C. (ngụ xã Cẩm Đường, huyện Long Thành) chia sẻ, trong nhiều năm nhận thầu xây dựng và sửa chữa nhà, ông bị nhiều chủ nhà chây ì, quỵt tiền công của ông với số tiền vài triệu đồng đến hơn chục triệu đồng. Do đôi bên giao và nhận thầu bằng miệng, khi công trình được bàn giao xong, chủ nhà vẫn không chịu thanh toán cho ông số tiền còn lại.
Cũng theo ông C., khi ông gặp chủ nhà đòi số tiền còn nợ thì họ đưa ra nhiều lý do khác nhau để né tránh như: kẹt tiền, công trình thi công không tốt, số ngày công phát sinh không phải do phát sinh thêm công việc nên chủ nhà không chịu trách nhiệm. Cũng có người thách thức ông đi kiện, bởi trong quá trình giao kết giữa đôi bên chẳng có giấy tờ làm bằng chứng nên sao nói là họ còn nợ tiền.
“Vậy đôi bên giao kết với nhau bằng miệng, không có giấy tờ gì làm bằng chứng. Vậy liệu có phải là lời nói gió bay không ?”- ông C. muốn biết.

Làm sao để đòi ?
Luật sư Cao Sơn Hà (Đoàn Luật sư Đồng Nai) cho biết, giao kết việc làm theo thời vụ giữa người quản lý lao động, chủ vườn và thầu xây sửa nhà (công trình cấp 4 và đơn giản) không bị pháp luật về lao động, xây dựng, dân sự buộc phải tuân thủ điều kiện về hình thức như: phải giao kết hợp đồng bằng văn bản, công chứng hoặc chứng thực nên khi các bên có đủ năng lực về hành vi dân sự, mục đích, nội dung của giao dịch không trái với pháp luật, đạo đức xã hội, bị cưỡng ép, lừa dối… thì có thể lựa chọn hình thức giao dịch bằng lời nói hay hành vi cụ thể. Do số tiền mà chủ thầu, người làm công bị chủ nhà, chủ vườn, người quản lý nợ và tính không đúng với thời gian và công việc thực làm thì đôi bên có thể ngồi lại thỏa thuận. Một khi không thỏa thuận được thì nhờ tổ hòa giải của ấp (khu phố) hòa giải hoặc chính quyền xã (phường) can thiệp.
“Số tiền tranh chấp không lớn nhưng để đòi được cũng không dễ, vì thiếu chứng cứ và bên thiếu nợ tìm mọi cách chối bỏ trách nhiệm, không tôn trọng chữ tín. Tuy vậy, các bên cũng nên dừng lại ở công tác hòa giải, giải quyết tại cơ sở, không nên đi đến tòa án. Vì thủ tục tố tụng tại tòa án sẽ tốn kém thời gian, công sức, thiếu chứng cứ thuyết phục tòa án”- luật sư Cao Sơn Hà hướng dẫn.
Cũng theo luật sư Cao Sơn Hà, Bộ luật Dân sự năm 2015 và tập quán, truyền thống của từng vùng miền thì dù giao dịch bằng lời nói, mẩu giấy, người dân vẫn luôn tôn trọng và thực hiện đúng những gì đã nói, cam kết. Tuy vậy, việc xác tín với nhau một vấn đề bằng lời nói, mẩu giấy cũng dễ dẫn tới những bất đồng, tranh chấp khi một bên không trung thực, không giữ chữ tín hoặc lợi dụng điều đó để trốn tránh trách nhiệm.