Địa điểm ghi dấu sự kiện trận tập kích đồn Hoàng Diệu được xếp hạng di tích cấp tỉnh

Ðịa điểm ghi dấu sự kiện trận tập kích đồn Hoàng Diệu ngày 18-5-1969 (ấp Bảo Vinh B, xã Bảo Vinh, TX. Long Khánh) vừa được UBND tỉnh ban hành quyết định xếp hạng di tích cấp tỉnh.​

Theo hồ sơ khoa học xếp hạng di tích, đồn Hoàng Diệu là một đồn nhỏ được Mỹ - ngụy xây dựng khoảng đầu những năm 1960, làm nơi đứng chân của Trung đoàn 52, Sư đoàn 10 (sau đổi thành Sư đoàn 18) nhằm khống chế và đàn áp phong trào đấu tranh của quân và dân Long Khánh. Năm 1965, ngay sau khi quân viễn chinh Mỹ đặt chân tới Tiểu khu Long Khánh, Mỹ - ngụy xác định TX. Long Khánh là địa bàn chiến lược quan trọng, vành đai phòng thủ tầm xa của đô thành bảo vệ đầu não Mỹ - ngụy ở Sài Gòn. Ðồn Hoàng Diệu được bảo vệ bởi hàng dây thép gai, bùng nhùng, giữa các hàng rào chúng bố trí hệ thống giao thông hào chạy xung quanh với mục đích khống chế toàn TX. Long Khánh; từng bước biến nơi đây thành căn cứ quân sự hiện đại và kiên cố nhằm tiêu diệt cơ quan và lực lượng cách mạng của ta.

Bia tưởng niệm các liệt sĩ tại di tích.

Thực hiện chủ trương của Thường vụ Trung ương Cục miền Nam, quân ta quyết định tập kích đồn Hoàng Diệu - Long Khánh. Ðể theo dõi quy luật hoạt động của địch, Ðội biệt động TX. Long Khánh được giao nhiệm vụ điều nghiên, nắm bắt tình hình hoạt động của địch trong đồn Hoàng Diệu. Nhờ làm tốt công tác binh vận, dân vận và được quần chúng nhân dân che chở, cung cấp thông tin, lịch trình sinh hoạt của bọn lính trong đồn, quân ta thu được nhiều kết quả và quyết định tập kích đồn Hoàng Diệu vào đêm 17-5-1969.

Theo đúng kế hoạch, khoảng 22 giờ ngày 17-5-1969, quân ta từ hai hướng (hướng Bảo Vinh A đánh vào và hướng từ nghĩa địa Bảo Vinh B đánh lên) bí mật áp sát các đài chỉ huy của địch, chờ hiệu lệnh tấn công. Tuy nhiên, chưa đến giờ nổ súng thì kế hoạch tập kích bất ngờ bị lộ, lúc này buộc quân ta phải nổ súng tấn công, giành thế chủ động. Ðến khoảng 2 giờ sáng ngày 18-5-1969, địch tăng cường thêm máy bay từ sân bay Xuân Lộc dội pháo sáng, bắn pháo hủy diệt khiến cho lực lượng của ta tổn thất nặng nề. Trước tình hình đó, quân ta được lệnh nhanh chóng tìm đường rút về căn cứ bảo toàn lực lượng.

Trong trận tập kích này, quân ta đã tiêu diệt một bộ phận quân địch và lực lượng ứng cứu; phá hủy một số khẩu pháo tự hành; góp phần cổ vũ tinh thần quân và dân Long Khánh trong cuộc chiến chống chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”. Tuy nhiên, theo thống kê của địch thì phía ta có 36 cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 95/F27 và Trung đoàn 5, Sư đoàn 5 hy sinh. Chiều 18-5-1969, địch tiến hành gom thi thể các chiến sĩ vào hố chôn tập thể tại nghĩa địa Bảo Vinh B gần đồn Hoàng Diệu.

Ngày 13-9-2014, sau 22 năm tổ chức tìm kiếm (1992 - 2014), hố chôn tập thể 36 liệt sĩ hy sinh trong trận tập kích đồn Hoàng Diệu đã được phát hiện. Ðảng bộ, chính quyền và nhân dân Ðồng Nai đã tiến hành quy tập và tổ chức trang trọng lễ truy điệu và an táng 36 hài cốt liệt sĩ tại Nghĩa trang liệt sĩ Long Khánh.

Như vậy, với việc xếp hạng Ðịa điểm ghi dấu sự kiện trận tập kích đồn Hoàng Diệu là di tích cấp tỉnh đã nâng tổng số di tích được xếp hạng lên 56 di tích, trong đó 2 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 29 di tích quốc gia và 25 di tích cấp tỉnh.

P.V