Vướng mắc trong thực hiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo

(CTT-Đồng Nai) - Dù là tỉnh có số lượng doanh nghiệp lớn nhưng đến nay, Đồng Nai mới chỉ có 2 doanh nghiệp thành lập quỹ Phát triển KH-CN với tổng số vốn 9,4 tỷ đồng. Đó là 2 công ty cổ phần có vốn nhà nước gồm: Công ty TNHH MTV Tổng Công ty Cao su Đồng Nai và Tổng Công ty CP phát triển khu công nghiệp (Sonadezi).


Tạo động lực để doanh nghiệp phát triển

Quỹ Phát triển KH-CN của doanh nghiệp được đề cập lần đầu tại Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2008, sau đó là Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013, Luật Chuyển giao công nghệ năm 2017. Mục đích nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp thúc đẩy nghiên cứu, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo, nâng cao sức cạnh tranh. Đồng thời, cũng thể hiện chủ trương của Nhà nước là huy động nguồn lực xã hội để đầu tư cho KH-CN, đặc biệt là đổi mới công nghệ của doanh nghiệp.

Bà Lương Minh Hiền, Phó Tổng Giám đốc Sonadezi cho biết, từ cuối thập niên 90 của thế kỷ trước, Sonadezi đã đầu tư nhà máy xử lý nước thải khu công nghiệp Biên Hòa 2 với công nghệ của Châu Âu, là một trong những nhà máy xử lý nước thải công nghiệp đầu tiên của Việt Nam. Đến nay, Sonadezi đang quản lý, vận hành 2 khu xử lý chất thải sinh hoạt và công nghiệp. Tổng công ty đang nghiên cứu, đề xuất dự án điện rác áp dụng công nghệ của Phần Lan để đốt rác thải trơ từ dây chuyền Compost và chất thải công nghiệp.

Xác định KH-CN là một trong những yếu tố thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp, Sonadezi đang tiếp tục cải tiến và triển khai nhiều giải pháp vận hành tự động các nhà máy bằng hệ thống Scada, lắp đặt các thiết bị thông minh trong nhà máy và ngoài mạng lưới, thành lập Trung tâm điều hành tập trung để quản lý, giám sát, vận hành toàn bộ hoạt động sản xuất của công ty.

Còn tại Công ty TNHH Meggitt Việt Nam (chuyên sản xuất linh kiện máy bay, đóng ở KCN Biên Hòa 2), theo ông Paul Trần, Tổng Giám đốc công ty, mặc dù công ty chưa thành lập Qũy KH-CN đúng nghĩa nhưng hàng năm công ty vẫn cân đối một khoản kinh phí để phục vụ cho công tác đào tạo, nâng cao trình độ, tay nghề cho cán bộ, nhân viên của công ty. Với ngành nghề sản xuất đặc biệt này, việc áp dụng công nghệ hiện đại vào thực tế sản xuất là hiển nhiên nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu của khách hàng.


Còn nhiều vướng mắc

Theo Thông tư liên tịch số 12/2016/TTLT-BKHCN-BTC ngày 28-6-2016 của Bộ KH-CN và Bộ Tài chính hướng dẫn nội dung chi và quản lý Qũy Phát triển KH-CN của doanh nghiệp, hàng năm, doanh nghiệp nhà nước sẽ trích lập từ 3-10% thu nhập trước thuế để hình thành quỹ Phát triển KH-CN. Đây là một quy định có tính đột phá nhằm khuyến khích hoạt động KH-CN tại các doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc triển khai chính sách này trên thực tế lại không đạt được kết quả như kỳ vọng. Nhiều tập đoàn, doanh nghiệp đã thành lập Qũy Phát triển KH-CN nhưng việc sử dụng rất hạn chế.

TS Lại Thế Thông, Giám đốc Sở KH-CN cho biết, ngoài các chính sách của Trung ương, Sở KH-CN đã tham mưu UBND tỉnh trình HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết quy định chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chủ động tham gia Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Tuy nhiên, việc vận dụng các mức chi được quy định tại Thông tư 52/2023/TT-BTC ngày 8-8-2023 của Bộ Tài chính tại hồ sơ đề nghị xây dựng Nghị quyết là chưa đủ cơ sở theo ý kiến của Sở Tư pháp. Điều này dẫn đến các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 còn hạn chế.

Ngoài ra, do Luật chuyển giao công nghệ quy định hợp đồng chuyển giao công nghệ không bắt buộc phải đăng lý, trừ một số trường hợp nên cơ quan nhà nước chưa tiếp cận được đầy đủ số liệu về các giao dịch công nghệ diễn ra trên thị trường

Cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo chưa đồng bộ, chưa khuyến khích doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; thiếu cơ chế, chính sách nhằm hỗ trợ chuyển giao, ứng dụng kết quả, sản phẩm từ nhiệm vụ KH-CN…

Mặt khác, các tổ chức trung gian phát triển thị trường KH-CN trên địa bàn tỉnh còn ít và yếu về năng lực. Các quy định hưởng ưu đãi của doanh nghiệp KH-CN và doanh nghiệp đổi mới sáng tạo chưa được cụ thể hóa cách tiếp cận. Thủ tục hành chính để tiếp cận các chính sách hỗ trợ còn phức tạp, tốn thời gian và chi phí, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong thực hiện chính sách hỗ trợ.

Để các doanh nghiệp, Tập đoàn “mặn mà” thành lập quỹ Phát triển KH-CN và tham gia đổi mới sáng tạo, tỉnh Đồng Nai kiến nghị các đơn vị trực thuộc Bộ KH-CN cần có các văn bản hướng dẫn cụ thể trong việc triển khai chính sách phát triển KH-CN và hỗ trợ đổi mới sáng tạo. Đẩy mạnh hỗ trợ các viện, trường, các nhà đầu tư, doanh nghiệp thành lập, phát triển các vườn ươm công nghệ, vườn ươm doanh nghiệp, các khu không gian làm việc chung cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục đầu tư hạ tầng cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các tổ chức KH-CN; nâng cao năng lực của hệ thống thông tin KH-CN và đổi mới sáng tạo, hoàn thiện cơ sở dữ liệu về KH-CN và đổi mới sáng tạo trên cơ sở xây dựng và vận hành nền tảng số kết nối giữa các bộ, ngành, địa phương, viện nghiên cứu.

“Đặc biệt, cần triển khai các quy định của pháp luật về thuế, tài chính, tín dụng để triển khai có hiệu quả các cơ chế ưu đãi đối với doanh nghiệp cho đầu tư nghiên cứu KH-CN và đổi mới sáng tạo”- ông Thông kiến nghị.

Theo thống kê của Bộ KH-CN, từ năm 2011-2019, có 618 doanh nghiệp, tập đoàn, tổng công ty tại 58 tỉnh, thành phố trích lập và sử dụng quỹ Phát triển KH-CN với mức trích là 22 ngàn tỷ đồng. Tuy nhiên, việc giải ngân chưa đạt 40%.