(CTT-Đồng Nai) Gốm Biên Hòa đã có lịch sử hơn 300 năm gắn liền với sự phát triển của con người, vùng đất nơi đây với những nét đặc sắc riêng, kết tinh của nét đẹp văn hóa, lịch sử của xã hội qua nhiều giai đoạn.
Trong bối cảnh các làng nghề nói chung, nghề gốm nói riêng đang đứng trước nguy cơ mai một, Đồng Nai vẫn hạ quyết tâm để gìn giữ, bảo tồn và đầu tư phát triển nghề gốm. Bên cạnh tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong sản xuất, kinh doanh thì việc đi tìm không gian chung để quảng bá, giới thiệu văn hóa, lịch sử làng nghề cũng rất cần thiết.
Các nghệ nhân, thợ sản xuất nghề gốm Biên Hòa vẫn cần mẫn tạo ra những sản phẩm để đáp ứng nhu cầu của thị trường
Các nghệ nhân, thợ sản xuất nghề gốm Biên Hòa vẫn cần mẫn tạo ra những sản phẩm để đáp ứng nhu cầu của thị trường
Gốm Biên Hòa, lịch sử phát triển gắn liền với quá trình khai khẩn và định hình vùng đất, con người Biên Hòa, Đồng Nai và phương Nam. Thời kỳ thương cảng Nông Nại Đại Phố phát triển, đã có rất nhiều hàng hóa buôn bán, trong đó có các sản phẩm từ gốm được sản xuất ở vùng đất này, được đem đi buôn bán, trao đổi khắp nơi.
Theo dòng lịch sử, các làng gốm Biên Hòa hơn 300 tuổi từng tạo ra những sản phẩm vang danh vào những năm cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. Và cho đến nay, các loại gốm Biên Hòa thời đó vẫn được xem là thứ của hiếm đối với những người chơi gốm cổ.
Qua biến thiên thời gian, từ hàng trăm cơ sở, hiện chỉ còn vài chục đơn vị lớn nhỏ làm nghề gốm ở Biên Hòa tập trung tại các phường Bửu Long, Tân Vạn, Tân Hạnh và Hóa An. Những sụt giảm ấy cùng với những đòi hỏi của thời cuộc, thị trường yêu cầu cần phải có sự thay đổi, cơ cấu lại để có thể bảo tồn được một trong những nghề cổ truyền, chứa đựng nhiều giá trị văn hóa, lịch sử không chỉ của Đồng Nai mà cả vùng lân cận. Do đó, tỉnh đã quy hoạch di dời các cơ sở sản xuất gốm trên địa bàn TP. Biên Hòa vào Cụm công nghiệp gốm sứ Tân Hạnh.
Vừa mới di dời được vào cụm gốm sứ, chưa ổn định được toàn bộ hoạt động sản xuất thì các doanh nghiệp nói chung, ngành gốm nói riêng lại đối mặt liên tiếp với nhiều khó khăn. Dịch bệnh Covid-19; xung đột vũ trang trên thế giới và sự sụt giảm đơn hàng từ nước ngoài nên hiện tại, hầu hết các doanh nghiệp đều hoạt động cầm chừng vì không có đơn hàng.
Ông Nguyễn Viết Bình, Chủ tịch Hiệp hội gốm mỹ nghệ Đồng Nai, Giám đốc Công ty CP Gốm Việt Thành cảm thán rằng nghề gốm đang đứng trước sự sống còn. Khó khăn dồn dập nên mong muốn tỉnh, TP. Biên Hòa và các ngành liên quan thực sự tháo gỡ. Trong đó nổi lên là các vấn đề tiền đầu tư cơ sở hạ tầng cụm công nghiệp trong giai đoạn khó khăn cũng như kiến nghị được phép sản xuất thêm các lĩnh vực phụ trợ cho ngành gốm…
Cần không gian chung để bảo tồn và quảng bá, phát triển làng nghề
Theo Hiệp hội Gốm mỹ nghệ Đồng Nai, UBND tỉnh phê duyệt bố trí các cơ sở sản xuất gốm mỹ nghệ vào Cụm công nghiệp Tân Hạnh có thỏa thuận giao cho Hiệp hội gốm 5 ngàn m2 đất để xây dựng showroom, văn phòng hiệp hội, khu sản xuất cho các nghệ nhân phục hồi gốm mỹ nghệ truyền thống xưa và bảo tàng nghề gốm kết hợp tham quan du lịch. Tuy nhiên qua nhiều năm nay, việc này vẫn chưa được quan tâm đúng mức.
Do đó, tại buổi gặp gỡ của Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh và lãnh đạo tỉnh với các doanh nghiệp trong Hiệp hội gốm mỹ nghệ Đồng Nai được tổ chức trong tháng 9, Hiệp hội kiến nghị tỉnh tiếp tục giao phần diện tích đất đã phê duyệt để thực hiện các nội dung nói trên. Hiệp hội cam kết đầu tư bằng nguồn vốn của các thành viên Ban Chấp hành sớm hình thành thiết chế hỗ trợ phát triển nghề gốm truyền thống, tạo điểm nhấn tham quan xứng tầm lịch sử hơn 300 năm của nghề.
Bên cạnh đó, Hiệp hội cũng kiến nghị tỉnh cho phép xây dựng cổng chào vào làng nghề gốm (khu vực Tân Hạnh) để tạo biểu tượng, tôn vinh văn hóa gốm của Biên Hòa, Đồng Nai. Khi đầu tư xây dựng đồng bộ cùng với khu trưng bày, giới thiệu sản phẩm, bảo tàng gốm thì sẽ có thêm cơ hội phát triển du lịch kết hợp với làng nghề.
Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh cho rằng, nghề gốm chứa đựng bản sắc văn hóa, lịch sử của vùng đất Đồng Nai, do đó địa phương phải có giải pháp bảo tồn và phát triển. Riêng vấn đề xây dựng cổng chào và bảo tàng cho nghề gốm, tỉnh đồng tình với đề xuất của các doanh nghiệp. Việc xây dựng không gian chung giới thiệu những nét đặc sắc về gốm Biên Hòa như bảo tàng gốm hay cổng chào đặc trưng của làng nghề cũng là nhằm lưu dấu những ký ức, giá trị tốt đẹp của lịch sử, văn hóa. Không chỉ vậy, trong tương lai gần Đồng Nai cũng cần nghiên cứu tổ chức các lễ hội, festival văn hóa về gốm nhằm quảng bá cho du khách, tạo điểm nhấn, động lực cho nghề hơn 300 năm tuổi tiếp tục phát triển.
