Thời gian qua, Ngành nông nghiệp tỉnh tập trung phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa lớn, theo chuỗi liên kết từ sản xuất đến chế biến. Trong đó, thu hút doanh nghiệp tham gia chuỗi liên kết gặp nhiều khó khăn.
Xã Bình Lộc, TP.Long Khánh đã xây dựng cánh đồng lớn chôm chôm nhưng sản phẩm chủ yếu vẫn bán cho thương lái, thiếu doanh nghiệp tham gia chuỗi liên kết. Ảnh: P.A
Ngoài ra, những địa phương có định hướng phát triển nông nghiệp đô thị, nông nghiệp công nghệ cao rất quan tâm thu hút doanh nghiệp đầu tư nhưng cũng không như kỳ vọng.
Khó thu hút đầu tư
Từ năm 2014, UBND tỉnh Đồng Nai đã ban hành quyết định về “chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản, xây dựng cánh đồng lớn”. Theo đó, toàn tỉnh đã có 16 dự án cánh đồng lớn được phê duyệt. Doanh nghiệp được cho là đầu tàu trong việc dẫn dắt chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao, nhất là trong khâu phát triển, mở rộng thị trường tiêu thụ. Theo đó, các địa phương đặc biệt quan tâm thu hút doanh nghiệp tham gia vào chuỗi liên kết nhưng số doanh nghiệp tham gia đầu tư cánh đồng lớn vẫn đếm trên đầu ngón tay.
Nhiều địa phương từng tổ chức nhiều hội nghị gặp gỡ doanh nghiệp với mục tiêu kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp. Trong đó, ưu tiên thu hút các dự án xây dựng nhà máy chế biến nông sản, dự án nông nghiệp công nghệ cao, đầu tư công nghệ thu hoạch và bảo quản sau thu hoạch cũng như liên kết tiêu thụ sản phẩm trong và ngoài nước... Nhưng kết quả chưa như mong đợi.
Bà Nguyễn Thị Cát Tiên, Chủ tịch UBND huyện Xuân Lộc cho biết, huyện đang triển khai đề án phát triển sản xuất hàng hóa nông nghiệp bền vững giai đoạn 2018-2025 gắn với mục tiêu xây dựng huyện nông thôn mới kiểu mẫu của cả nước. Trong bối cảnh nguồn lực từ địa phương còn hạn chế, muốn phát triển nhanh, bền vững ngành nông nghiệp thì sự đầu tư của doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tầm cỡ có vai trò rất quan trọng. Địa phương nỗ lực xây dựng cơ sở hạ tầng đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp trong sản xuất và chế biến, tiêu thụ. Tuy nhiên, những năm qua việc thu hút đầu tư vào nông nghiệp của Xuân Lộc còn khiêm tốn.
H.Long Thành cũng đang xây dựng kế hoạch phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp theo hướng hữu cơ gắn với công nghiệp chế biến và thị trường tiêu thụ sản phẩm với mục tiêu phát triển nông nghiệp xứng tầm với đô thị sân bay trong tương lai. Nhiều xã như Bình An, Cẩm Đường, Bàu Cạn… đã quy hoạch quỹ đất nông nghiệp cho các dự án nông nghiệp công nghệ cao. Tuy nhiên, câu chuyện thu hút doanh nghiệp đầu tư các dự án nông nghiệp công nghệ cao không dễ thực hiện. Ông Phạm Ngọc Vinh, Phó trưởng phòng Kinh tế H.Long Thành chia sẻ, trên cơ sở các vùng sản xuất nông nghiệp được quy hoạch phát triển nông nghiệp công nghệ cao, huyện cũng xây dựng kế hoạch hỗ trợ hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ đáp ứng yêu cầu cần thiết về điện, nước, đường giao thông…, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đến đầu tư. Tuy nhiên, khó khăn không nhỏ hiện nay là đầu tư nông nghiệp công nghệ cao cần số vốn lớn. Ngoài ra, việc thực hiện các công trình xây dựng trên đất nông nghiệp hiện đang vướng rất nhiều thủ tục về đất đai, xây dựng, giới thiệu địa điểm đầu tư… nên chưa nhiều doanh nghiệp mặn mà tham gia.
Trảng Bom có vùng chuyên canh chuối cấy mô hàng ngàn ha nhưng vẫn chưa xây dựng được cánh đồng lớn cho cây chuối xuất khẩu. Ảnh: P.A
Liên kết dễ đứt gãy
Khó thu hút doanh nghiệp đầu tư chuỗi liên kết bền vững là một trong những thách thức lớn trong việc chuyển đổi nông nghiệp thoát khỏi lối mòn truyền thống, chuyển sang quy mô hàng hóa lớn. Trong đó, việc thu hút được doanh nghiệp đầu tư chế biến vẫn là bài toán khó. Đặc biệt, nhiều chuỗi liên kết đã có doanh nghiệp tham gia nhưng liên kết còn thiếu tính bền vững cũng là nguyên nhân khiến đầu ra nông sản còn bấp bênh.
Doanh nghiệp tư nhân Tuấn Sang từng tham gia dự án cánh đồng lớn cây điều An Viễn tại xã An Viễn (H.Trảng Bom) nhưng sau 1 năm, doanh nghiệp rút khỏi dự án vì chương trình không hiệu quả. Ông Phạm Văn Tuấn, chủ doanh nghiệp này chia sẻ: “Vài năm trước, An Viễn xây dựng dự án cánh đồng lớn cây điều với quy mô diện tích cả ngàn ha. Mỗi vụ thu hoạch điều, doanh nghiệp thu mua được cả ngàn tấn điều từ vùng nguyên liệu này. Nhưng vùng nguyên liệu điều này mỗi năm mỗi thu hẹp dần, chương trình cánh đồng lớn cũng không hiệu quả nên doanh nghiệp rút khỏi dự án”.
Dự án cánh đồng lớn cây bưởi da xanh VietGAP của xã Tà Lài, H.Tân Phú được triển khai có doanh nghiệp tham gia chuỗi liên kết, cam kết bao tiêu sản phẩm bưởi sạch cho nông dân với giá tốt cung cấp cho thị trường xuất khẩu. Nhưng sau thời gian triển khai, doanh nghiệp đã lặng lẽ rút khỏi dự án, trái bưởi sạch của nông dân chủ yếu vẫn tiêu thụ thông qua thương lái với giá hàng thường.
Trong đó, nhiều doanh nghiệp có mong muốn đầu tư nhưng rồi rút lui vì còn nhiều rào cản. Ông Võ Quan Huy, Giám đốc Công ty TNHH Huy Long An - Mỹ Bình, được mệnh danh là vua chuối Việt Nam. Doanh nghiệp Huy Long An cũng là doanh nghiệp đầu tiên của Việt Nam xuất khẩu chuối vào các hệ thống siêu thị của Nhật Bản. Với mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu, trái chuối Việt Nam cạnh tranh tốt trên thị trường thế giới, doanh nghiệp này quan tâm đầu tư các dự án cánh đồng lớn trồng chuối xuất khẩu. Từ nhiều năm trước, doanh nghiệp này đã tìm hiểu với mong muốn đầu tư dự án cánh đồng lớn trồng chuối cấy mô xuất khẩu tại H.Trảng Bom. Nhưng đến nay, doanh nghiệp vẫn chưa đầu tư vì giữa nông dân và doanh nghiệp chưa tìm được tiếng nói chung.
Nhiều năm qua, các địa phương trên địa bàn tỉnh cũng rất quan tâm thu hút doanh nghiệp đầu tư vào chế biến nông sản. Nhưng thực tế, số lượng doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực chế biến nông sản tại các địa phương còn rất hạn chế, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ nên mục tiêu phát triển ngành chế biến, đặc biệt đầu tư chế biến sâu vẫn chưa xứng với tiềm năng.
Phan Anh
