“Tín dụng đen”: Những thủ đoạn “lách luật”

Thiếu tá Võ Nhật Hồng Phúc, Ðội trưởng Phòng cảnh sát hình sự Công an tỉnh cho biết, vài năm trở lại đây, trên địa bàn tỉnh xuất hiện nhiều băng nhóm cho vay nặng lãi với hình thức và thủ đoạn ngày một tinh vi hơn nhằm “dụ” người vay và qua mắt lực lượng chức năng.​

Nhiều thủ đoạn đối phó với cơ quan công an

Thiếu tá Võ Nhật Hồng Phúc cho biết, Ðồng Nai là địa bàn phức tạp về tệ nạn “tín dụng đen”. 3 năm trở lại đây, tệ nạn này diễn ra khá rầm rộ làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội. Một số vụ việc liên quan đến “tín dụng đen” còn gây hoang mang trong xã hội, bức xúc trong dư luận. Các đối tượng này chủ yếu từng có tiền án tiền sự, từ các tỉnh phía Bắc như Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Bắc Giang vào Ðồng Nai cấu kết với một số đối tượng ở địa phương hình thành nên các nhóm cho vay nặng lãi. Có nhóm đăng ký với cơ quan chức năng dưới vỏ bọc là kinh doanh xe tự lái, cho vay tín chấp, cầm cố tài sản, nhưng thực chất là cho vay nặng lãi; còn đa phần không đăng ký mà tự thuê nhà, thuê phòng trọ và di chuyển chỗ ở liên tục nhằm qua mặt cơ quan quản lý.

Ðối tượng mà các nhóm này nhắm tới là công nhân lao động, người buôn bán nhỏ, doanh nghiệp nhỏ làm ăn thua lỗ, người thu nhập thấp cần tiền trong thời gian ngắn mà ngại làm thủ tục hoặc thiếu giấy tờ, tài sản hợp lệ thế chấp với ngân hàng.

Về thủ đoạn “móc túi” người vay của các băng nhóm này là sử dụng nhiều loại hợp đồng trá hình làm vỏ bọc như: hợp đồng mua bán hàng trả góp, hợp đồng bán tài sản của người vay, hợp đồng cho thuê, cầm tài sản. Trường hợp người vay trả tiền đầy đủ, đúng hẹn thì không sao, nhưng nếu trễ hẹn chúng gây áp lực với người vay. Ban đầu là nhắn tin, gọi điện thoại hoặc trực tiếp đến nhà đe dọa, khủng bố tinh thần, về sau chúng tạt sơn, xịt hơi cay, nặng hơn thì truy sát, đốt nhà... làm cho không chỉ “con nợ” mà người thân, hàng xóm cũng khiếp sợ.

Ðể qua mắt lực lượng công an, trong các hợp đồng liên quan đến “tín dụng đen” phần lớn không thể hiện mức lãi suất, số tiền vay nên khó chứng minh được đó là hợp đồng cho vay nặng lãi. Lãi suất được trừ trực tiếp vào số tiền vay nên người vay vừa phải chịu lãi suất cao vừa không được nhận đủ số tiền vay.

Ngày 17-1, Công an phường Trảng Dài kiểm tra căn nhà tại tổ 43, khu phố 4C, phường Trảng Dài do N.V.U. làm chủ, phát hiện nhiều giấy tờ, đồ đạc liên quan đến hoạt động “tín dụng đen” như: tờ rơi quảng cáo cho vay tiền, sổ sách, hợp đồng cho vay, nhiều giấy chứng minh, sổ hộ khẩu và tài sản như xe máy, ô tô... Ngoài ra còn có nhiều hung khí khác như bình xịt sơn, tuýp sắt. 8 đối tượng đang cư trú tại đây không xuất trình được giấy tờ lưu trú hợp pháp. Đây có thể coi là vụ án đầu tiên được phát hiện liên quan trực tiếp đến cho vay nặng lãi.

Lời khai của người trong cuộc

Một buổi chiều đầu tháng 3, chúng tôi theo chân cán bộ điều tra đến gặp nhóm đối tượng cho vay “tín dụng đen” vừa bị triệt phá trung tuần tháng 1 tại trại tạm giam. Gương mặt lạnh lùng, không chút lo sợ, một đối tượng trong nhóm cho biết tên N.V.U., sinh năm 1987 tại Vạn Phúc, Hà Ðông, Hà Nội. U. vào Ðồng Nai từ tháng 3-2018 nhưng chưa được “đàn anh” cho hoạt động độc lập ngay mà phải “học việc” thông qua ghi chép sổ sách, thống kê hợp đồng và đi dán tờ rơi. Ðến tháng 9-2018, U. được tin tưởng cho “ra riêng”. Từ đây, U. bắt đầu hành trình tự lập, từ in tờ rơi có tên và số điện thoại của mình, dán ở những nơi công cộng, nhận điện thoại của người vay, xác minh gia cảnh, ký hợp đồng cho đến đòi nợ, hưởng hoa hồng. Theo lời khai của U., trong khoảng thời gian từ tháng 9-2018 đến tháng 1-2019, U. ký được trên 150 hợp đồng với người vay, thấp nhấp là 2 triệu đồng và cao nhất là 30 triệu đồng. Ðể qua mặt các cơ quan chức năng, U. lên mạng internet tải hợp đồng mua bán hàng trả góp về và cho người vay ký vào hợp đồng này với nội dung “Hợp đồng mua bán điện thoại trả góp”. Ðiều đặc biệt trong hợp đồng này là chỉ có thông tin của bên mua và số tiền phải trả. Ngoài ra các thông tin khác như loại hàng hóa, giá trị hàng, bên bán... đều để trống.

 
Hợp đồng cho vay “tín dụng đen” dưới vỏ bọc hợp đồng mua bán điện thoại trả góp.

Cũng theo lời khai của U., việc sử dụng “Hợp đồng mua bán điện thoại trả góp” thay cho giấy vay nợ và không ghi lãi suất, thông tin bên bán là nhằm đối phó với cơ quan chức năng nếu bị phát hiện. “Hợp đồng bán hàng trả góp là hợp đồng dân sự thông thường chứ không phạm pháp. Tôi nghĩ người ta cần tiền thì mình cho vay thôi, và mình hợp thức hóa nó bằng hợp đồng có chữ ký của đôi bên làm chứng. Tiền lãi cao hơn ngân hàng một phần bù chi phí đi lại, gọi điện thoại, một phần giúp đồng tiền sinh sôi để làm ăn lâu dài. Tôi không biết đó là hạnh vi phạm pháp”, U. khai với cơ quan chức năng chiều 5-3.

Cũng trong trại tạm giam, đối tượng V.V.D., sinh năm 1993 tại Trực Hùng, Trực Ninh, Nam Ðịnh cùng nhóm với U. cho biết, hợp đồng chỉ là hình thức, còn lại hai bên thỏa thuận miệng với nhau. Ngoài hợp đồng có chữ ký, bên cho vay sẽ tạm giữ chứng minh nhân dân hoặc hộ khẩu, hoặc giấy chứng nhận kết hôn làm tín chấp. Mục đích của việc không ghi lãi suất, số tiền vay là để che giấu mức lãi suất “vượt trần” theo quy định của pháp luật. Cũng theo D. số tiền vay mà nhóm đối tượng này khống chế với khách là không quá 30 triệu đồng để phòng rủi ro không đòi được.

Theo đó, cứ vay 5 triệu đồng, người vay chỉ nhận được 4,5 triệu đồng tiền mặt và trong vòng 25 ngày người vay phải trả tổng cộng 6,25 triệu đồng; còn với số tiền 20 triệu đồng thì người vay chỉ được nhận 18 triệu đồng nhưng phải trả 25,6 triệu đồng trong vòng 25 ngày hoặc 1 tháng tùy theo thỏa thuận. Người vay phải trả cả gốc lẫn lãi theo ngày cho đến khi hết nợ, ngày nào không trả thì bị phạt chậm thanh toán. Như vậy, ngoài thu lãi cao, nhóm này còn thu được một khoản khá lớn từ những “con nợ” chậm thanh toán.

Mặc dù số tiền kiếm được mỗi ngày không hề nhỏ nhưng theo tiết lộ của U. và D., mỗi ngày các đối tượng chỉ nhận được khoảng 200.000 đồng để tiêu xài, còn lại đưa hết vào “quỹ”.

Vì sao “Tín dụng đen” hoành hành?

“Tín dụng đen” để lại hệ lụy lớn cho cả người vay lẫn người cho vay. Không ít người vay mất việc làm, gia đình ly tán, người cho vay thì vướng vòng lao lí, tù tội, thế nhưng tệ nạn này vẫn hoành hành khắp mọi nơi, vì đâu?

Tang vật cơ quan công an thu giữ được của nhóm đối tượng cho vay nặng lãi N.V.U. và V.V.D.

Theo Thượng tá Phạm Hoàng Tiến, Phó trưởng Công an TP. Biên Hòa, lý do tệ nạn này vẫn còn “đất sống” là vì nhu cầu của người dân vẫn còn. Có những người biết, nhưng vì cần tiền gấp, ngại tiếp xúc với ngân hàng hoặc bản thân đang có nợ xấu, thiếu tài sản thế chấp nên không thể vay tiền từ các tổ chức tín dụng lành mạnh, lãi suất thấp và họ buộc lòng phải vay “nóng” bên ngoài. Trái với thủ tục phiền hà, phải chờ đợi duyệt hồ sơ, ở đây họ được “chào đón” nhiệt tình, thủ tục đơn giản, tiền được nhận chỉ sau vài giờ.

Thứ nữa là một số ngân hàng còn e ngại cho nhóm đối tượng khó khăn, thu nhập thấp vay tín chấp nếu không có cơ quan, tổ chức đứng ra bảo lãnh. Ðã có không ít trường hợp ngân hàng cho vay tín chấp nhưng không thu hồi được nợ hoặc phải thu trong thời gian rất dài, có khi bị mất trắng. Việc cho vay tín chấp nếu có, người vay phải chờ đợi ngân hàng giải ngân.

Bên cạnh đó, việc phát hiện và xử lý các nhóm hoạt động theo hình thức “tín dụng đen” gặp nhiều khó khăn do bản thân người vay sợ bị trả thù, không tố giác, trình báo cơ quan công an.

Thiếu tá Võ Nhật Hồng Phúc, Ðội trưởng Phòng cảnh sát hình sự Công an tỉnh thì cho rằng, việc phát hiện, xử lý các đối tượng hoạt động “tín dụng đen” tại Ðồng Nai chưa nhiều, chưa đủ sức răn đe. Ða số chỉ xử lý do hành vi siết nợ, cố ý gây thương tích, xâm phạm về chỗ ở, cưỡng đoạt, hủy hoại tài sản mà chưa xử lý được vụ cho vay nặng lãi nào. Cũng theo Thiếu tá Phúc, để xử lý (phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm) đối với nhóm cho vay tiền theo hình thức “tín dụng đen” cơ quan công an phải chứng minh được đối tượng cho vay tiền với lãi suất gấp 5 lần lãi suất ngân hàng trở lên và thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng. Và quy định xử phạt không giam giữ chưa đủ sức nặng. Vì những lý do này, “tín dụng đen” vẫn đang gây ra nhiều hệ lụy cho xã hội.

Lãi suất ở mức từ 30 - 60%

Thống kê của cơ quan công an từ các vụ án cho vay nặng lãi bị xử lý thời gian qua cho thấy, thông thường lãi suất ở mức từ 30-60%, đã có trường hợp vay “tín dụng đen” với mức lãi suất 100%, thậm chí cao hơn. Và lãi suất này được duy trì cho đến khi người vay trả hết nợ chứ không được tính giảm trừ tiền gốc. Trường hợp người vay không trả tiền đúng hạn sẽ bị đe dọa, hành hung.

Ban Mai