Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Không “ôm giữ” những điều kiện không cần thiết, tăng cường tạo thuận lợi thương mại

Ngày 24-7, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc về “Thúc đẩy Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại”. Đây là sự kiện nằm trong chuỗi các hội nghị chuyên đề nhằm thúc đẩy mạnh mẽ cải cách hành chính, tìm kiếm giải pháp cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư, kinh doanh; tạo thuận lợi hơn nữa cho hoạt động vận tải và thương mại; phục vụ tốt hơn, thực chất hơn cho người dân và doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.​

Cùng dự có Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ, Trưởng ban chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại (Ủy ban chỉ đạo quốc gia 1899), đại diện các các đối tác phát triển của Việt Nam, các hiệp hội, ngành nghề, cùng lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương trong cả nước. Tại điểm cầu Đồng Nai, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Quốc Hùng cùng dại diện các sở, ngành, địa phương tham dự hội nghị.

Những kết quả bước đầu

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng, bắt đầu triển khai từ tháng 11-2014, hiện có 11 bộ, ngành đã kết nối và thực hiện 53 thủ tục hành chính với gần 1,26 triệu hồ sơ của 22.000 doanh nghiệp được xử lý thông qua Cơ chế một cửa quốc gia. Riêng Bộ Tài chính, tất cả các quy trình thủ tục hải quan đã kết nối Cơ chế một cửa quốc gia với 99,65% doanh nghiệp tham gia thực hiện tại 100% các đơn vị hải quan trên phạm vi toàn quốc. Dự kiến đến cuối năm 2018, các bộ, ngành sẽ triển khai thêm 143 thủ tục trên cơ chế một cửa quốc gia.

Về cơ chế một cửa ASEAN, từ ngày 1-1-2018, Việt Nam đã chính thức trao đổi thông tin giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) mẫu D với 4 nước Singapore, Malaysia, Indonesia, Thái Lan. Đến ngày 10-6, tổng số C/O Việt Nam nhận từ 4 nước nêu trên là 28.509, tổng số C/O gửi tới 4 nước là 14.392. Việt Nam đang phối hợp với Brunei, Campuchia, Phillipines thiết lập hệ thống trao đổi thí điểm C/O mẫu D; đồng thời phối hợp với Thái Lan, Indonesia và Malaysia thiết lập hệ thống trao đổi thí điểm tờ khai hải quan ASEAN.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo hội nghị.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá các bộ, ngành đã có nhiều nỗ lực và thực hiện được một khối lượng công việc lớn liên quan đến thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN và kiểm tra chuyên ngành. Việc triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN bước đầu đã thực sự mang lại những hiệu quả to lớn trong công tác cải cách hành chính. Doanh nghiệp không còn phải trực tiếp làm việc với từng cơ quan nhà nước để hoàn thành các thủ tục hành chính, nhờ đó giảm được chi phí, thời gian, rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa.

Tính trung bình, chi phí thông quan cho một lô hàng giảm 19 USD. Tính tới cuối năm 2017, tiết kiệm được 205 triệu USD cho 10,81 triệu tờ khai; giảm hơn 15 triệu giờ lưu kho hàng xuất khẩu và 33 triệu giờ đối với hàng nhập khẩu.

Ông Đoàn Duy Khương, Phó chủ tịch Phòng Thương mại - công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, cộng đồng doanh nghiệp đã có phản ứng rất tích cực đối với sự thay đổi từ phía các cơ quan Chính phủ. Theo ông, các doanh nghiệp mong muốn Chính phủ đẩy nhanh hơn nữa tiến độ, mở rộng phạm vi triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, cải cách sâu rộng việc kiểm tra chuyên ngành.

Vẫn còn nhiều việc phải làm

Dù đạt một số kết quả như trên, nhưng theo TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), so với mục tiêu thì việc thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia vẫn chưa đạt được. Theo ghi nhận của TS. Nguyễn Đình Cung, trong 4 năm qua chỉ giảm được 4.000 mặt hàng phải kiểm tra chuyên ngành là con số rất ít và cần phải đẩy nhanh tiến trình này.

Viện trưởng CIEM cũng cho rằng, đang tồn tại sự trùng lặp trong kiểm tra chuyên ngành khi có đến 50% các mặt hàng đang chịu sự kiểm tra của 2 đến 3 bộ. Thậm chí, trong cùng một bộ nhưng có những mặt hàng phải do 2 đến 3 cục, vụ kiểm tra... “Những điều này nên nhanh chóng thay đổi”, TS. Cung kiến nghị.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Nguyễn Quốc Hùng và các đại biểu tham dự hội nghị tại điểm cầu Đồng Nai.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cũng thẳng thắn thừa nhận hệ thống công nghệ thông tin chưa hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu và khối lượng công việc phải xử lý. Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ logistics, dịch vụ tài chính chưa kết nối đầy đủ với các cơ quan Chính phủ. Bên cạnh đó, năng lực chia sẻ thông tin giữa các cơ quan quản lý trong thực hiện thủ tục hành chính còn yếu.

Trước vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Quốc Khánh kiến nghị, cần nâng cao năng lực và giải pháp công nghệ, để kết nối các thủ tục Cơ chế một cửa quốc gia; thống nhất nguyên tắc về kiểm tra chuyên ngành giữa các bộ, ngành. Bởi việc trộn lẫn các mặt hàng cần quản lý nhập khẩu và kiểm tra chuyên ngành sẽ khiến cho việc kiểm tra gặp nhiều khó khăn, thời gian làm thủ tục thông quan bị kéo dài.

Trong khi đó, ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho rằng, Việt Nam cần áp dụng các chuẩn mực quốc tế trong việc phân loại các biện pháp kiểm soát chuyên ngành và hợp lý hóa các biện pháp kiểm soát chuyên ngành dựa trên phân tích lợi ích chi phí. Ông Ousmane Dione nhấn mạnh đến sự cần thiết phải cải tiến quản lý kiểm soát chuyên ngành thông qua ứng dụng công nghệ thông tin và cho phép kiểm tra sau thông quan.

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh đến yêu cầu tiếp tục tạo môi trường đầu tư kinh doanh tốt nhất cho mọi thành phần kinh tế với mục tiêu vào nhóm đầu ASEAN, hướng đến tiêu chuẩn OECD.

Thủ tướng Chính phủ đề nghị Bộ Tài chính tổng hợp ý kiến tại hội nghị, nghiên cứu, nghiêm túc tiếp thu, khẩn trương hoàn thiện và trình Nghị định và Kế hoạch hành động của Chính phủ thúc đẩy Cơ chế một cửa quốc gia (NSW), Cơ chế một cửa ASEAN (ASW) tạo thuận lợi thương mại để sớm ban hành. Trong Nghị định và Kế hoạch hành động, phải đề xuất cải cách mang tính đột phá sâu rộng hơn, hiệu quả hơn, thiết thực hơn, đặc biệt công tác quản lý chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu để tháo gỡ các tồn tại, bất cập, góp phần thúc đẩy xuất nhập khẩu, giao thương quốc tế và khu vực. “Đây chính là động lực cho tăng trưởng kinh tế”, Thủ tướng khẳng định.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh đến yêu cầu bên cạnh tạo thuận lợi thương mại, cần phải kiểm soát, chống gian lận thương mại, buôn lậu, bảo vệ sức khỏe người dân, kể cả hàng xuất và hàng nhập. Do đó, cần có chế tài xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân vi phạm về an toàn thực phẩm, gian lận thương mại.

Thủ tướng yêu cầu phải chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm trên cơ sở áp dụng quản lý rủi ro và đánh giá tuân thủ của doanh nghiệp; minh bạch và công khai phương pháp kiểm tra, tiêu chí kiểm tra thông qua việc ban hành các quy chuẩn, tiêu chuẩn đánh giá; xã hội hóa hoạt động kiểm tra chuyên ngành. Thủ tướng cho rằng: “không ôm giữ ở bộ, ngành mình những điều kiện không cần thiết để giải phóng sức sản xuất”.

Thủ tướng cũng yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố phối hợp chặt chẽ với Ủy ban 1899, Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan thường xuyên quan tâm chỉ đạo, giám sát việc thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại trên địa bàn địa phương mình.“Việt Nam phải là nơi thực thi tốt những cam kết quốc tế. Đến Việt Nam, doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, khách du lịch có môi trường tốt nhất, thuận lợi nhất để mọi người cảm thấy thoải mái, thuận lợi như về nhà mình”, Thủ tướng khẳng định. 

Đắc Nhân