Các doanh nghiệp trong nước, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ đang rơi vào tình trạng thiếu tiềm lực, chiến lược và thông tin để tận dụng các lợi thế từ các Hiệp định thương mại tự do.
Đây là hạn chế đã được Ban chỉ đạo Phát triển kinh tế tỉnh chỉ ra tại hội nghị tổng kết năm 2017 và phương hướng, kế hoạch hoạt động năm 2018 diễn ra vào chiều 12-3.
Yếu tiềm lực
Ngày 8-3 vừa qua, Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dường (CPTPP) được 11 nước, trong đó có Việt Nam đã được ký kết tại Chile và theo dự kiến sẽ bắt đầu có hiệu lực từ năm 2019. Trước đó, Việt Nam cũng đã ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA) với các nước.
Việc tham gia vào các FTA với những cam kết về cắt giảm thuế quan đối với hàng hóa và mở cửa thị trường dịch vụ của các nước tham gia, hứa hẹn sẽ mở ra cơ hội lớn để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa. Tuy nhiên, đi đôi với những cơ hội lớn thì sự cạnh tranh cũng sẽ gay gắt hơn. Nếu các doanh nghiệp trong nước không tự đổi mới, nâng cao năng lực sản xuất, tài chính, nguồn nhân lực thì sẽ bị đào thải. Trong khi đây là điểm yếu từ lâu của các doanh nghiệp trong nước nói chung và Đồng Nai nói riêng.
Theo Giám đốc Sở Công Thương Dương Minh Dũng, Hiệp định CPTPP vừa ký kết đã dự báo, nông nghiệp Việt Nam sẽ là lĩnh vực chịu nhiều thách thức nhất. Nguyên nhân là vì nền nông nghiệp nước ta vẫn mang nặng tính sản xuất nhỏ lẻ, chưa tập trung, chưa áp dụng được khoa học - kỹ thuật vào sản xuất nên sức cạnh tranh yếu. “Nếu không thay đổi, chúng ta có thể thua ngay trên sân nhà”, ông Dũng nói.
Cũng chung nhận định, Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp Đồng Nai Châu Minh Nguyện cho rằng, sản xuất nông nghiệp của Việt Nam nói chung và Đồng Nai nói riêng hiện đang ở tình trạng “cái gì cũng có nhưng không có gì để bán”. “Chúng ta đi chào hàng thì được người ta chấp nhận nhưng đến khi bán lại không có hàng. Như trái bưởi, khi đi giới thiệu, khách hàng chấp nhận và đưa ra nhu cầu cần 2 container một tháng thì chúng ta không đủ sản lượng; hay như trái sầu riêng qua Mỹ chào hàng, họ đánh giá cao và muốn mua nhưng chúng ta không có đủ sản phẩm đạt chuẩn để bán”, ông Nguyện ví dụ.
Tương tự, đối với ngành công nghiệp phụ trợ, Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp Đồng Nai cho rằng khi tham gia vào các FTA, các doanh nghiệp nội địa sẽ có nhiều cơ hội để tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất là hiện phần lớn các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ ở Đồng Nai vẫn thiếu một chiến lược phát triển dài hơi mà mới chỉ dừng lại ở mức làm được đến đâu tính đến đó.
Không thể “một mình một chợ” khi hội nhập
Nói về việc các doanh nghiệp bị hạn chế thông tin về các FTA hiện nay, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Văn Vĩnh cho rằng, các cơ quan chức năng cần phải tổ chức mời các chuyên gia đàm phán nói chuyện với doanh nghiệp. Và phải thực hiện đối với từng loại hình. “Chúng ta phải định hình cho các doanh nghiệp biết là xu thế môi trường kinh doanh trong tương lai là cái gì chứ đâu phải “một mình một chợ” được nữa. Nếu không làm, đến phút cuối không trở tay kịp, doanh nghiệp sẽ bị thiệt hại”, Phó Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh.
Mù mờ thông tin
Ngoài thực trạng thiếu tiềm lực và sức cạnh tranh yếu kém, một điểm yếu hiện nay đối với các doanh nghiệp trong việc tận dụng các lợi thế từ các FTA là việc mù mờ về thông tin. Theo ông Châu Minh Nguyện, nhiều năm qua công tác tổ chức thông tin tuyên truyền về các FTA, các cơ quan chức năng có làm nhưng hiệu quả chưa cao. Nhiều chuyên gia được mời về giảng dạy cho các doanh nghiệp nhưng cũng chỉ đơn giản nhấn mạnh cơ hội và thách thức, trong khi vấn đề cốt lõi là doanh nghiệp cần phải làm gì để có thể hưởng được các ưu đãi khi tham gia vào các FTA thì lại không chỉ ra được. “Cơ hội hay thách thức, doanh nghiệp họ đọc báo, xem mạng họ nắm được rồi. Điều quan trọng là phải làm cái gì thì lại không nói được cho doanh nghiệp biết rõ”, ông Nguyện cho hay.
Cũng theo ông Nguyện, qua tham khảo, phần lớn các doanh nghiệp trong tỉnh hiện nay thừa nhận không biết nhiều về khái niệm “hàng rào kỹ thuật trong thương mại (TBT)” mà các nước tham gia các FTA dựng lên. “Các nước tham gia các hiệp định họ ký rất là rộng mở, thuế suất giảm mạnh nhưng sau đó họ dựng lên các TBT. Điều nguy hiểm là đa số doanh nghiệp không có thông tin về các TBT”, ông Nguyện lưu ý.
Từ thực tế trên, ông Nguyện đề nghị Sở Công Thương cần sớm nghiên cứu tổ chức một số lớp tập huấn cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, phải mời được các chuyên gia am hiểu, đi sâu vào nội dung cụ thể. “Hiệp định CPTPP vừa mới ký, khả năng đầu năm 2019 áp dụng. Như vậy chúng ta còn khoảng một năm nữa để chuẩn bị. Với một thị trường rất rộng, nghe thì rất sướng nhưng tôi cho rằng khâu tìm hiểu và chuẩn bị rất quan trọng, nhất là đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa”, ông Nguyện nhấn mạnh.
Cùng chung nhận định, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch - Đầu tư Phạm Việt Phương cho rằng, đối với các FTA đã ký kết, nếu chúng ta không có động thái chuẩn bị sớm và kỹ lưỡng thì rất khó để tận dụng các thời cơ. Do đó, việc cần làm ngay là các sở, ngành chức năng và các hiệp hội phải đưa ra được lộ trình từng việc làm cụ thể đối với từng nhóm ngành để hướng dẫn, hỗ trợ cho doanh nghiệp. “Các doanh nghiệp cần phải biết họ có lợi cái gì, khó khăn ở đâu. Trách nhiệm của cơ quan chức năng là phải thông tin cho doanh nghiệp những vấn đề đó, khi hướng dẫn phải cụ thể, tập trung đối với từng nhóm ngành”, ông Phương đề nghị.
Theo Phó Giám đốc Sở Kế hoạch - Đầu tư Phạm Việt Phương, Hiệp định CPTPP có rất nhiều nội dung nên Ban chỉ đạo Phát triển kinh tế tỉnh cần thành lập một tổ nghiên cứu sâu hiệp định này. Bởi cứ giao chung chung như hiện nay thì không biết được nhiệm vụ cụ thể của từng ngành. Tổ nghiên cứu này sẽ rà soát nội dung nào, lĩnh vực nào cần phải làm gì từ đó tổng hợp để định hướng cụ thể cho từng nhóm doanh nghiệp theo từng lĩnh vực cụ thể.
PGS.TS. Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam: Cần có đầu tàu dẫn dắt
PGS.TS. Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cho rằng: “Đối với Việt Nam, khi tiếp cận CPTPP thì cả cơ cấu và thể chế đều chuyển biến tích cực nhưng nền tảng xuất phát điểm thấp nên khi chúng ta hội nhập cao hơn thì thách thức rất lớn.
- PGS.TS. Trần Đình Thiên: Theo tôi còn rất nhiều việc phải làm. Chúng ta đàm phán xong nhưng thực lực kinh tế không thay đổi nhiều lắm, sức cạnh tranh thực của doanh nghiệp còn rất yếu. Môi trường đã tốt lên, nhưng từ đó chuyển thành sức cạnh tranh thật sự của doanh nghiệp còn cả giai đoạn dài. Hiện tại, sức cạnh tranh ở giá cả, sản phẩm của doanh nghiệp rất yếu, đặc biệt là thiếu trụ cột để dẫn dắt cuộc cạnh tranh, cứ để 95% doanh nghiệp vừa và nhỏ phải “lang thang” như hiện nay là rất khó. Một vấn đề cần lưu ý, lâu nay chúng ta quá nhấn mạnh doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong khi đó lực lượng này lại chưa đủ tầm. Vì doanh nghiệp vừa và nhỏ chỉ lớn lên cùng doanh nghiệp lớn, dựa vào doanh nghiệp lớn, bám vào doanh nghiệp lớn, giống như bức tường phải có khung, cốt để cùng phát triển thành những tập đoàn tư nhân. Hiện nay, cách tiếp cận các tập đoàn tư nhân còn kỳ thị, chưa thực sự công bằng, vẫn còn tình trạng “đi đêm”. Chúng ta nên khuyến khích người thắng cuộc, những người giỏi, doanh nghiệp giỏi… để tạo ra nòng cốt cho doanh nghiệp Việt Nam. Có như vậy, mới liên kết được với nhau thành “lực lượng doanh nghiệp” và liên kết được với nước ngoài, chuyển giao công nghệ.
Thời gian qua, Chính phủ đã có nhiều nỗ lực để giảm chi phí, tạo điều kiện cho doanh nghiệp ít bị trói buộc, quyền chủ động tăng lên, hạ tầng nâng cao để giảm chi phí nhưng phần còn lại là doanh nghiệp phải nâng cao ý thức cạnh tranh. Tuy nhiên, chúng ta đừng kỳ vọng điều này diễn ra “một sớm, một chiều” vì trò chơi về năng lực cạnh tranh là trường kỳ.
Đối với Đồng Nai, đã thu hút nhiều vốn FDI, chính quyền đã hấp dẫn được doanh nghiệp, tạo được môi trường tốt, nhưng có lẽ Đồng Nai phải làm hơn thế nhiều. Đồng Nai phải trở thành một chính quyền phục vụ doanh nghiệp một cách thông minh, hướng tới chính quyền thông minh phục vụ doanh nghiệp, phải cải cách mạnh hơn nữa. Mặt khác, Đồng Nai cần mạnh dạn, chủ động hơn để trở thành một địa phương đi đầu trong việc tạo ra một chính quyền kiến tạo phát triển.
N. Trinh - Quỳnh Nhi
Tác giả: Phạm Văn Tùng
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
Hôm nay
Tổng lượt truy cập
